ඒත් දැන් විද්‍යාඥයන් සොයා ගෙන තියෙනවා මේ මතකය අලි ඇතුන් වැනි සතුන්ට විතරක් නොවෙයි, ඒ තරම්වත් මොළයක් නැති ගස්වැල්වලටත් තියෙන බව
ඒ අනුව විද්‍යාඥයන් දැන් කියන්නේ යම්තම් ඇඟිලි තුඩු තැබූ පමණින් නිදියන නිදිකුම්බා පැළය වැහි බින්දුවලට එසේ නොකරන්නේ ඒවා තමන්ට අනතුරුදායක නොවන බව තේරුම් ගැනීම නිසා කියලයි.
ඔවුන් ඒ පිළිබඳව කළ පර්යේෂණවලින් හෙළි වී ඇත්තේ අත්දැකීමෙන් දිවිරැකුම ගැන ඉගෙන ගන්නා නිදිකුම්බා වැනි ශාකවල ඇති මේ අපූරු හැකියාව නිසා විද්‍යාඥයන්ට ගහකොළ දෙස නව දැක්මකින් බලන්නට හැකි වී තිබෙන බවයි.
නිදිකුම්බා ඇඟිලි තුඩු තැබූ පමණින් නිදියන හැකිළෙන්නේ ඇයි?
නිදිකුම්බා ශාකය විද්‍යාඥයන් හඳුන්වන්නේ මිමෝසා පුඩිකා (Mimosa pudica) කියායි. එය ඉංගී‍්‍රසියෙන් සංවේදී ශාකය යන අරුත් ඇති (sensitive plant, sleepy plant, touch-me-not) නම් ගණනාවකින් හැඳින්වෙනවා. දෙමළෙන් ‘තෝට්ටාල් වාඩි’ කියා ද කියනවා.
ඇඟිලි තුඩු තැබූ පමණින්ම හැකිළෙන නිදිකුම්බා පැළය තවත් මිනිත්තු කිහිපයකට යළිත් කලින් තිබූ පරිදි දිග හැරෙන බව ඔබත් අත්දැක ඇතුවා නිසැකයි. මෙසේ වන්නේ එය ගොදුරු කර ගන්නට එන සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂාවක් ලෙසයි.
ඒ ශාකයේ පත‍්‍ර ඇඟිලි තුඩු ස්පර්ශ කළ විගස මෙසේ උණුසුම් වී සැලීමකට ලක් වීම හැඳින්වෙන්නේ කම්පනාසන්නමය චලනයන් (seismonastic movements) නිසා සිදු වන්නක් ලෙසයි.
ඔවුන් මෙම ශාක විශේෂයේ කෙටි කාලීන හා දිගු කාලීන මතකයන් පරීක්ෂාකර බැලීමට අත්හදා බැලීම් කීපයක් ම කළා. ඒ පරීක්ෂණවල දී ඔවුන්, අඩු ආලෝකය හා වැඩි ආලෝකය ඇති පරිසරවලදී වරින්වර වතුර දැම්මා මේ ශාකවලට. ඒ සඳහා ශාකවල ප‍්‍රතිචාරයන් මැනීමට හැකි වන සේ විශේෂයෙන් සැකසූ උපකරණ යොදා ගෙනයි, මෙම ජලය සැපයීම සිදු කළේ.
ඔවුන් විස්මයට පත් කරමින්, මේ නිදිකුම්බා ශාකය එසේ ජලය වැටීමෙන් සිය දිවි රැකුමට හානියක් නොවන බව අවබෝධ කර ගත් පසු හැකිළීමේ කි‍්‍රයාවලිය නතර කර දැම්මා. මේ පිළිබඳ විද්‍යාත්මක වාර්තාවක් ඔවුන් විසින් ‘ඔඉකොලොජියා’ (Oecologia) ජර්නලයේ පළ කර තියෙනවා
”මෙහි ඇති වඩාත් පුදුමය නම්, මේ ශාක තමන් ඉගෙන ගත් දේ සති කීපයක් යන තෙක් මතක තබා ගැනීමයි. පරිසර තත්වයන් වෙනස් කරනු ලැබුවත් ඒ ශාකවල මතකය වෙනස් වුණේ නැහැ.” ඒ පර්යේෂකයන් කියනවා.
මේ අධ්‍යයනයෙන් හෙළි වූ කරුණු අතිශයින් විස්මයජනක වුණා! සතුන්ට වගේ යමක් ඉගෙන ගෙන එය මතක තබා ගන්නට හැකියාවක් නිදිකුම්බා ශාකයට ඇති බව අදහන්නත් බැරි තරම් දෙයක්. ඒ මක්නිසාද නිදිකුම්බා ශාකයට මොළයක් වැනි ඉන්ද්‍රියයක් නැති නිසා.
ශාක මේ ආකාරයට හැසිරෙන්නට, මතක තබා ගන්නට, ඉගෙන ගන්නේ කෙසේ දැයි තවමත් හරියට කියන්න විද්‍යාඥයන්ට හැකියාවක් නැහැ. ඒත් ඔවුන් විශ්වාස කරන්නේ සතුන්ගේ මතක කි‍්‍රයාවලියට සමාන දෙයක් ශාක ෙසෙවල ඇති කැල්සියම් පාදක සංඥා ජාලයක් මගින් සිදු කෙරෙන බවයි
විද්‍යාඥයන් සොයා ගෙන තියෙනවා, ශාක එකිනෙකාට කතා කොට ඔවුන් ගොදුරු කර ගන්නට එන විලෝපිකයන් ගැන අනතුරු අඟවන බව
මීට කලින් 2009 දී කළ අධ්‍යයනයකින් හෙළි වුණා, එළවළු ශාක අතර සමහර ඒවා එකිනෙකා අතර පණිවිඩ හුවමාරු කර ගන්නා බව.
ඇමරිකානු කීට විශේෂඥයකු වූ මහාචාර්ය රිචඞ් කාර්බාන් කියන්නේ අපි හිතනවාට වඩා ඔවුන් සංකීර්ණ හැකියාවන්ගෙන් යුක්ත බවයි.
ඔහුගේ පර්යේෂණවල ප‍්‍රතිඵලත් ඇදහිය නොහැකි තරම් විස්මිතයි! විවාදාත්මකයි! ඔහු සිය අත්දැකීම් අනුව කියන්නේ සමහර ශාක වාතය හරහා රසායනික පණිවිඩ යවමින් අනිකුත් ශාකවලට ඒවා ආහාරයට ගන්නට එය සතුරන් ගැන අනතුරු හඟවන බවයි.
මේ පණිවිඩ ලබන අසල්වැසි ශාක, පලාපෙත්තන්, දළඹුවන් ආදී ආක‍්‍රමණියන්ගෙන් ගැලවීමට අවශ්‍ය පියවර ගන්නා බව ඔහු කියනවා
ඉන්පසු ඔහු හානි කළ හා හානි නොකළ ශාක කීපයක් එකම බිමක රෝපණය කර ඒවායේ අසල්වැසි ශාකවලට සතුරු සතුන්ගෙන් වන හානිය මැන බැලීමට පියවර ගත්තා.
කපා දැමූ පත‍්‍ර සහිත පැළවල අසල්වැසි පැළෑටිවලට පලාපෙත්තන්ගෙන් වූ හානිය ඉතාමත් අවම මට්ටමකින් පැවති බව ඔහු පැහැදිලි කරනවා. මේ පිළිබඳ සවිස්තර පර්යේෂණ වාර්තාවක් ඔහු විසින් ‘ඉකොලොජි ලෙටර්ස්’ (Ecology Letters) නම් ජර්නලයේ පළ කර තියෙනවා