පහත දැක්වෙන්නේ ලියනාඩෝ ඩා වින්චි විසින් ඇඳි ප්‍රකට සිතුවමක්. ඒ පිළිබඳ කීමට පෙර ඩා වින්චි සිටි යුගයේ බොහෝ දෙනෙක් අතර කතාබහකට ලක්වුනු ගණිත ගැටලුවක් ගැන පවසන්නම්. වෘත්තයක වර්ගඵලය, පයි වෘත්තයේ අරයේ වර්ගයෙන් ගුණකල විට ලැබෙන බවත් සමචතුරස්‍රයක වර්ගඵලය එහි පැත්තක දිගෙහි වර්ගයට සමාන බවත් ඔබත් මමත් සාමාන්‍ය පෙළ දී ඉගෙනගෙන ඇත්තෙමු. එකල සිටි බොහෝ ගණිතඥයින්ට තිබූ ගැටලුව වූයේ වෘත්තයක වර්ගඵලයට සමාන වර්ගඵලයක් ඇති සමචතුරස්‍රයක් සාදා ගන්නේ කෙසේ ද යන්නයි. මෙය යුරෝපයේ පුනරුද සමයටත් පෙර පටන් පැවති ගැටලුවක්.
පයි අගයේ ස්වභාවය නිසා මෙය විසඳිය නොහැකි ගැටලුවක්. කෙසේ නමුත් ඩා වින්චිගේ සිතටත් මේ කරුණ නිතර සිතට වද දෙනු ලැබුවා. මෙම ගැටලුවට පිළිතුරක් ලෙස ඔහු මිනිසෙක්ව වෘත්තයක හා සමචතුරස්‍රයක මැද්දට වන්නට තබා පහත සිතුවම අඳියි. ඩා වින්චි මෙම සිතුවම ඇන්දේ පොතක පිටුවක තීන්ත පෑනක් භාවිතයෙන්. මේ සදහා ඔහු අදහස ලබාගන්නේ ක්‍රි.පූ. 75 -15 අතර කාලයේ විසූ රෝමානු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙක් වූ මාකස් විටෘවියස් විසින් පැවසූ කරුණු කිහිපයකින්.
විටෘවියස් තම De Architectura නම් කෘතියේ පවසන ආකාරයට මිනිසෙක්ගේ මධ්‍ය ඇත්තේ ඔහුගේ නාභියේ. මිනිසෙක්ගේ පරිමාණ රූපයක් ඇඳ නාභිය මතට කවකට්ට තබා යම් දුරක් ගෙන මිනිසා ආවරණය වන පරිදි පරිපූර්ණ වෘත්තයක් ඇඳිය හැකියි. එමෙන්ම මිනිසෙක් අත් දෙක හරස් අතට දිග හැර සිටින විට එහි දිගත් මිනිසාගේ උසත් සමාන බව විටෘවියස් තවදුරටත් ඔහුගේ සටහන් වල ලියා තැබුවා. ඩා වින්චිගේ මෙම රූපය සදහා හේතු පාදක වන්නේ විටෘවියස් විසින් පැවසූ මෙම කරුණුයි. මේ නිසා ඔහු මෙම සිතුවම ‘විටෘවියන් මිනිසා’ ලෙස නම් කරනු ලබනවා.
විටෘවියස් තම කෘති තුල මිනිසෙක්ගේ උරහිස් දෙකෙහි පළල උසෙන් ¼ක් බවත් අතේ වැලමිටේ සිට ඇඟිලි තුඩුවලට දිග උසින් ¼ ක් බවත් අතේ වැටමිටේ සිට කිහිල්ලට ඇති දුර උසින් 1/8ක් බවත් නිකට සිට හිස මුදුනට දුර උසින් 1/8 ක් බවත් සදහන් කරනු ලැබුවා.
ඩා වින්චිගේ මෙම සිතුවම කෙරෙහි බලපෑවේ පෙර කී ගණිත ගැටලුව ම පමණක් නොවේ. පැරණි ග්‍රීක යුගයේ පටන් ප්ලේටෝ හා ඇරිස්ටෝටල් යන දාර්ශනිකයන් විසින් වැඩිදියුණු කරන ලද සමාජය පිලිබඳ එක්තරා සංකල්පයක් මීට හේතු පාදක වුනා. එහි සදහන් වුනේ මේ මුලු සමාජයම දම්වැලක් ලෙසත් එහි ඉහළින්ම දෙවියන් හා ඉන්පසු පිළිවෙලින් දේවදූතයන්, ග්‍රහලෝක, තරු, සත්වයින්, ශාක තිබෙන බවත් අවසානයේ යක්ෂයින් ඇති බවත් ය. මෙහි මිනිසාට හිමිව තිබුනේ දම්වැලේ හරි මැද යි.
නමුත් පුනරුද අවධියේ දී පිකෝ ඩෙලා මිරැන්ඩෝලා නම් විද්වතෙක් විසින් පවසා සිටියේ මෙම දම්වැල තුල මිනිසාට තමන් කැමති ඕනෑම ස්ථානයක් අත්කරගත හැකි බවයි. මිනිසෙක්ට විටෙක යක්ෂයෙක් මෙන් නපුරු වීමටත් විටෙක දෙවි කෙනෙක් මෙන් යහගුණ ඇති අයෙක් වීමටත් පුලුවන් බව ඔහු පසක් කර දුන්නා.
ඩා වින්චි මෙම සංකල්පය තම සිතුවම තුලින් නිරූපණය කරා. මෙම සිතුවමේ මිනිසා තම අත හසුරුවන ආකාරය අනුව වෘත්තයේ වර්ගඵලයට සමාන වීමටත් තවත් ආකාරයකට අත හසුරුවන විට සමචතුරස්‍රයේ වර්ගඵලයට සමාන වීමත් සිදුවිය හැකියි. නමුත් එහි දී සිටින්නේ එකම මිනිසා.
එකම පුද්ගලයාට දෙවි කෙනෙක් වීමටත් යක්ෂයෙක් වීමටත් හැකියි. තීරණය ඔබ සතුයි.
~ ඩියෝන් මිතිල ප්‍රනාන්දු ~
