නයනා පුහුණු ගුරු මෙනෙවියෙකි. ගුරු පුහුණුවෙන් පසු ඇයට තම නිවසේ සිට සැතපුම් කිහිපයක් දුරින් පිහිටි මධ්‍ය විද්‍යාලයයට ගුරු පත්වීම ලැබුණි. ඇය ඉතාමත් ප්‍රිය මනාප, කා සමගත් කුළුපග, හැඩකාර තරුණියක් වූවාය. ඇය පවුලේ එකම දියණියයි. ඇයගේ පියා වූ විලියම් ලියනආරච්චි රාළහාමි ගම්පති වරයාය. සැහැල්ලු දිවියක් ගතකළ, තරමක් දඟකාර නයනා අමුතුම ආකාරයේ තරුණියකි. ඇය තම නම අත්සන් කළේ ‘න.ලියන’ කියාය. මේ නිසාම ඇයට ‘නලියන මිස්’ යන අන්වර්ථ නාමයක්ද පට බැඳී තිබුණි. නයනාගේ සිංහල අත්සනේද, ‘න’ සහ ‘ලි’ අකුරු ඉහලට දිගු කර ලියන නිසා ඇයගේ අත්සන දරණ ගසාගෙන සිටින නාගයෙකුගේ ස්වරුපය ගත්තේය. මේ අමුතුම ගති ලක්ෂණ නිසා ඇය තරමක් ගුප්ත චරිතයක්ද විය. ඇය ඉතා ඉක්මණටම විදුහලේ ගුරු සිසු දෙපක්ෂය අතරම ජනප්‍රිය වූවාය.
මේ දිනවලම, විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය අවසන් කළ වෝල්ටර්ටද එම විද්‍යාලයටම ගුරු පත්වීමක් ලැබිණ. ඔහුගේ ගම් පළාත තරමක් දුර බැහැර වූ නිසා ඔහුට විද්‍යාලයයේ පිරිමි ශිෂ්‍ය නිවාසයේම නතර වීමට අවස්ථාව සැලසිණ. ප්‍රදේශයේ සාමාන්‍ය පවුලක එකම දරුවා වූ වෝල්ටර් අධ්‍යාපනය ලැබුවේ නගරයේ පිරිමි විදුහලක නේවාසිකවය. වැඩි සමාජ ආශ්‍රයක් නොමැතිව හැදුනු වැඩුණු ඔහු තම ජීවන රටාව හැසිරවූයේ ආත්ම කේන්ද්‍රීය ස්වරූපයකටය. ඔහු බොහෝ ලජ්ජාශීලි එමෙන්ම නිරතුරුවම නියපොතු හැපීමේ යෙදෙන කෙනෙක්ද විය. ආත්මාර්ථකාමී ගතිගුණ සහිත වෝල්ටර්ට, ඇසුරු කිරීමට ලැබුණු මිතුරන් සංඛ්‍යාවද සීමිත විය. විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනයක් ලැබූ අයෙකු වුවද, ඔහු තුළ ඉගැන්වීමේ දක්ෂතාවයක්ද නොවිය. විදුහලේ විෂයය බාහිර වැඩ කටයුතු වලදීද ඔහුගෙන් සහයෝගයක් නොලැබුණු තරම්ය. ඉඳහිට ගුරු විවේක කාමරයට පැමිණෙන ඔහු පුවත් පතක් කියවීම විනා අන් අය සමග වැඩි කතාබහක් නොකළේය.
වැඩි කලක් යාමට පෙර වෝල්ටර් ‘නෝන්ජලයෙක්’ බව කාගේත් නිගමනය විය. ගුරු මණ්ඩලයේ වැඩිහිටි කාන්තාවෝ කිහිප දෙනෙකු වෝල්ටර්ගේ මුළුගැන්වීම මග හැරවීම සඳහා බලෙන්ම වාගේ ඔහු සමග කතාබස් කිරීමට බොහෝ උත්සාහ ගත්හ. ඉඳහිට කෙනෙකු විසින් කරනු ලබන කවට කමකට ඔහු උරණ වූ අවස්ථාද විය. මෙසේ මාස කිහිපයක් ගතවන විට වෝල්ටර් තරමක් දුරට අන් අය ඇසුරු කිරීමට පටන් ගත්තේය. කා සමගත් කුළුපග වීමට කැමති නයනා, බලෙන්ම වාගේ වෝල්ටර් සමග කතාබස් කළාය. කල් යත්ම කවුරුත් පාහේ වෝල්ටර්ට අනුකම්පා කර ඔහු සමාජශීලි කිරීමට උත්සාහ කළහ. කෙසේ හෝ නයනා මේ සම්බන්ධයෙන් විශේෂ උනන්දුවක් ගත්තාය. සමහර අවස්ථාවලදී කිසිවෙකු වෝල්ටර්ට නයනාගේ නම ඈඳා විහිළුවක් කළවිටනම් ඔහුගේ මුහුණේ මඳ සිනහවක් දකින්නට ලැබිණ.
වෝල්ටර්, සඳසිරි සහ මම විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුලත්වී දින කිහිපයකින්ම මිතුරන් වූයෙමු. වෝල්ටර් කොළඹ පෞද්ගලික පාසලකින් පැමිණි අයෙකු වූ අතර සඳසිරි සහ මා උසස් පෙළ ඉගෙනුම ලැබුයේ නගරයෙන් තරමක් දුර විදුහල්වලය. ඒ කාලයේ විශ්ව විද්‍යාලයේ අවසාන විභාගයෙන් පසුව ගුරු පත්වීම් ලබාගැනීම ඉතා පහසු විය. මටත් සඳසිරිටත් දුර බැහැර විදුහල් දෙකකට ගුරු පත්වීම් ලැබුණු අතර වොල්ටර්ට කලින් සඳහන් කළ මධ්‍ය විද්‍යාලයට ගුරු පත්වීමක් ලැබිණ.
සති අන්ත වල ගෙදර පැමිණි බොහෝ අවස්ථා වලදී, අප හමුවිම පුරුද්දක් කර ගතිමු. එක් දිනක අප හමුවූ විට, වෝල්ටර් අපට අලුත් ආරංචියක් කීවේය. ඒ නයනා මිස් සමග ඇති කුලුපගතාවයක් පිළිබඳවය. පිරිමි විදුහලක නේවාසිකව අධ්‍යාපනය ලැබූ, පවුලේ එකම දරුවා වූ, තරමක් කුලෑටි වෝල්ටර් මෙතරම් ඉක්මණට, තමා උගන්වන විදුහලේම ගුරු මණ්ඩලයේ නයනා සමග ප්‍රේම සම්බන්ධයක් ඇතිකර ගැනීම අපට අදහා ගත නොහැකි විය.
අපි ඔහුට සුබ පැතුවෙමු.
නයනා සහ ඇයගේ පවුලේ බොහෝ තොරතුරු, වෝල්ටර් අප සමග පැවසුයේ ඉමහත් ප්‍රීතියකිනි. ඔවුන් අතර තිබෙනුයේ ප්‍රේම සම්බන්ධයක්ද නැතහොත් සාමාන්‍ය සුහදතාවයක්ද යන්න වෝල්ටර් හරිහැටි තේරුම් ගෙන නොතිබුණු බව ඔහු විසින් කරන ලද සමහර විස්තර අනුව අපට සිතා ගත හැකි විය. නයනා ඔහු කෙරෙහි ලෙන්ගතු කමක් පෙන්වුයේ අනුකම්පාව නිසාද විය හැකිය. එසේ වුවත් ඒ කිසිවක් කෙලින්ම ප්‍රකාශ කර ගැනීමට දෙදෙනාම අසමත්වී ඇති බව පෙනුණි. බොහෝ දුරට නෝංජල් ගති පැවතුම් ඇති වෝල්ටර්ට ‘නලියන’ නයනා නම් කිසිසේත් නොගැලපෙන බව අපට සිතුනත්, අපද මේ බව ඔහුට එක්වරම කීමට අපොහොසත් වූයෙමු.
මේ අතර උපාධි විභාග ප්‍රතිඵල පිටවිය.
සඳසිරිද මාද සමත් වී සිටියෙමු. වෝල්ටර් අසමත්ය. අසමත් වීම ඔහුට මහත් සිත් තැවුලක් විය. මේ ගැන නයනාද මහත් කම්පාවට පත්වී ඇත.
මේ අතර දිනක වෝල්ටර් සමග කතා කරමින් සිටි නයනා, තමාට විවාහ යෝජනා ලැබෙන බවත්, තම පියා ඇයගේ විවාහය ගැන මහත් උනන්දුවක් දක්වන බවත්, ඉක්මණින්ම ඒ ගැන තීන්දුවක් ගන්නට සිදුවන බවත් කීවාය.
මෙම ආරංචිය අසා මහත් කලබලයට පත්වූ වෝල්ටර්
‘ඇයි ඔයා මා ගැන තාත්තට කියලා නැද්ද?’
කියා එක් වරටම ඇසීය.
‘ඒ මොකක්ද….? මොකක් ගැනද ?’ නයනා මහත් පුදුමයෙන් ඇසුවාය.
නයනාගේ මෙම පිළිතුරෙන් තරමක් කලබලයට පත්වූ වෝල්ටර්,
‘ඇයි …… අපේ සම්බන්ධෙ ගැන ?’ කියමින් බිම බලා ගත්තේය.
‘ඉතින් දැන් මෙච්ච්ච්ර කල් වෙනවා. කිසිම දවසක ඔයා නිකමටවත් මට මේ ගැන කිව්වේ නැත්තේ මොකද?’
නන්දනී මහත් දුක්මුසු ස්වරයකින් ඇසුවාය.
‘මම හිතාගෙන සිටියේ ඔයා මාව තේරුම් අරන් කියලයි’ වෝල්ටර්ගේ පිළිතුර විය.
‘කොහොම වෙතත් අප දෙදෙනා අතර සම්බන්ධයක් තිබෙන බව තාත්තට ආරංචි වෙලා, ඒ සැකය නිසා තමයි මටත් නොකියාම වෙන මංගල යෝජනා ගැන සොයා බලා තිබෙන්නේ.’ නයනා පිළිතුරු දුන්නාය.
‘ඒක නොවෙන්නම් ඔයාට නොතේරුනාට ගුරු මණ්ඩලයේ අනිත් අයට තේරිලා ඇති. ආරංචිය යන්න ඇත්තේ ඒ අයගෙන් ’ වෝල්ටර් කීවේය.
‘එහෙම අදහසක් හිතේ තිබෙනවානම් වහා හිතෙන් අස්කරගෙන, තාත්තලා කියන කෙනෙකුට කැමති වන ලෙසට මට කිහිප වරක් තරවටු කළා.’ කී නයනා කඳුළු සලන්නට පටන් ගත්තාය.
ඒ සති අන්තයේ සෙනසුරාදා උදේම වෝල්ටර් අපේ ගෙදර පැමිණියේය. සිද්ධිය විස්තර සහිතව මට කියා, මේ ගැන කුමක් හෝ කරන ලෙස මගෙන් ඉතා බැගෑපත්ව ඉල්ලා සිටියේය.
දස අතේ කල්පනා කළ මට, කළහැකි කිසිම දෙයක් ගැන සිතා ගන්නට නොහැකි විය.
මම එදිනම සවස සඳසිරි හමුවීමි. පසුදින අපි දෙදෙනාම වෝල්ටර්ගේ ගෙදරට ගියෙමු.
සියල්ල සාකච්ඡා කිරීමෙන් පසුව, නයනා වෝල්ටර් සම්බන්ධය පිළිබඳ මෙම සිද්ධිය ලියනආරච්චි ගම්පති වරයාට පවසා, එය නිරාකරණය කරගැනීමේ භාරදුර කාර්යය, මිතුරා වෙනුවෙන් අප දෙදෙනාට භාර ගැනීමට සිදුවිය.
වෝල්ටර්ගේ බලවත් පෙරැත්තය නිසා, ඊළඟ සෙනසුරාදා සඳසිරි සහ මම මෙම නුහුරු ගමන ගොස් නයනාගේ දෙමාපියන් හමුවීමට තීරණය කර ගතිමු. එදින උදේම වෝල්ටර් හමුවී මේ ගැන තවදුරටත් සාකච්ඡා කර, සඳසිරිගේ පැරණි මොරිස් මයිනර් ‘ටුවරර්’ මෝටර් රථයෙන් ගමනට පිටත්වීමු.
අප ගෙදරින් පිටත්වන විට වෝල්ටර්ගෙන් දිග සුසුමක් පිටවනු ඇසිණ.
අපි පෙරවරු නවයට පමණ ලියනආරච්චි ගම්පති වරයාගේ නිවසට පැමිණියෙමු.
ගම්පති වරයා ආලින්දයේ පුටුවක වාඩිවී, යම්කිසි වැඩක නිරත වි සිටින බව අපි ඈතට දුටුවෙමු. නිවස දෙසට එන අප ගැන ඔහු විමසිල්ලෙන් බලා සිටියේය.
අත් දිග මේස් බැනියමක් සහ මඩකලපු සරමක් හැඳ සිටි ඔහු, ඇඟිලි තුඩු දෙකක් කට දෙපැත්තට තබා ඝනට වැඩුණු උඩු රැවුල මෑත් කර, පඩික්කමට බුලත් කෙළ පහරක් ගසා අප ඉදිරියට ආවේය.
ලියනආරච්චි ගම්පති වරයාගේ ප්‍රතාපවත් භාවය දැක මට තරමක බියක්ද ඇතිවිය.
අප ආලින්දයට ලඟා වන විටම ඔහු අප අසලටම පැමිණියේය.
ඔහුගේ අතෙහි තිබුණේ තුවක්කුවකි. ඒ බව දැක අප තැති ගත් බව දුටු ඔහු,
‘එන්න, එන්න, මේ ඉලන්දාරි දෙන්නෙක් උදේ පාන්දරම? බය වෙන්න එපා, තුවක්කුව අතේ තිබුණට …….., මම මේ අද නිවාඩු දවසේ උදෙන්ම තුවක්කුව සුද්ධ කළා.’ කියමින් තුවක්කුව බිත්තියට හේත්තු කළේය.
අපට වාඩිවීමට පුටු දෙකක් පෙන්වූ ඔහු තම සුපුරුදු පුටුවෙහි හිඳ ගත්තේය.
ඔහු කතාවට මුල පිරුවේය.
‘ඉතින් මේ ඉලන්දාරි කවුද? මාව හමු වෙන්න ආවෙ රාජකාරි වැඩකටද? කියමුකො විස්තර.’
ටික වෙලාවක නිශ්ශබ්දතායකින් පසුව සඳසිරි හඬ අවදි කළේය.
‘රාළහාමි… මේ…. අපි ආවේ …… අපේ යාලුවෙක්ගෙ වැඩකට’
‘යාලුවෙක්ගෙ ? එහෙනම් මේක තුන්වෙනි පාර්ශවයක වැඩක්. කව්ද ඔය යාලුවා මෙහෙට එන්න බැරි කෙනෙක්ද?’
ඔහුගේ ප්‍රශ්නයේ ස්වරුපයෙන් එහි යම්කිසි ව්‍යංගයක් තිබේදෝ යන සැකය නිසා අපේ ගැටලුව ඉදිරිපත් කළ විට, කුමකින් කුමක් වේදෝයි අපට මහත් බියක් සහ සැකයක් ඇතිවිය. අප කරන්නේ මහත් අණුවන වැඩක් නොවේදෝ යන්නත් මට සිතින.
‘මහත්තයාලා කොහේද? රස්සාවල් කරනවද ? මාව හඳුනනවාද ?’ ඔහු අපට ප්‍රශ්න මාලාවක්ම ඉදිරිපත් කළේය.
මම සියලුම ප්‍රශ්න වලට කෙටි පිළිතුරු දුන්නෙමි.
‘අපි දෙන්නම අලුත් ගුරුවරු. උගන්වන්නේ පිට පලාත්වල. අපි දෙන්නම හොරණ. රාළහාමිව හඳුනන්නේ නැහැ’
‘ඒකත් එහෙමද? ඉතින් ඔය යාලුවා කව්ද? මොකක්ද මාත් එක්ක කෙලින්ම කතාකර බේරාගැනීමට බැරි ප්‍රශ්නය?’ ගම්පතිවරයා තරමක් උස් හඬින් ඇසීය.
‘එයාත් ගුරුවරයෙක්. උගන්වන්නේ මෙහේ සෙන්ට්‍රල් එකේ. නම වෝල්ටර්. අපි විශ්ව විද්‍යාලයයේ ඉඳලම යාළුවෝ ’ මම කීවෙමි.
‘අපේ දුව උගන්වන්නෙත් සෙන්ට්‍රල් එකේ………. එයා උදෙන්ම අම්මත් එක්ක ගමනක් ගියා’ කී ගම්පති තරමක නොසන්සුන් භාවයක්‌ පෙන්වා,
‘ඔය කියන හාදයා…… වෝල්ටර් ….. ගැන මම අහලා තියෙනවා. එයා උපාධි විභාගයත් ෆේල් වෙලා නේද?’ ඔහු අපගෙන් ඇසීය.
අපගේ චකිතය තවත් වැඩි විය.
මඳ වෙලාවක නිහැඬියාවකින් පසු,
‘ඔව්, රාළහාමි එයා විභාගය ෆේල්. දෙවෙනි පාරටත් විභාගය ලියන්න සුදානම් වෙනවා.’ යයි සඳසිරි කීවේය.
‘රාළහාමි, එයා නයනා මිස් ගැන කැමැත්තක් තිබෙනවා. මේ සම්බන්ධයෙන් රාළහාමි දැනුවත් කරන ලෙස අපට පෙරැත්ත කරනවා. ඒකයි අපි මේ හදිසියේම ආවෙ.’
මම අප ආ කාරණය ඉක්මණට කීවෙමි.
‘මොන…….වා …….. ?’ මේ නෝන්ජලයා………. වෝල්ටර්?…….. ඒ මිනිහ මේ අපේ දුවට මගුල් යෝජනාවක් ගෙනාවා. ඔය මිනිහට පිස්සුද?’ කියමින් නැගිට ගොස් තුවක්කුව අතට ගත්තේය.
අප දෙදෙනාම මහත් භීතියට සහ සන්ත්‍රාසයට පත්වීමු.
තද කෝපයෙන් රැවුල පුප්පා ඇඟ සලිත කරමින් කතාකළ ඔහු
‘මොකද මේ මිනිහට දෙමව්පියෝ නැද්ද? ගුරුවරයෙකුත් වෙලා, සිරිත් විරිත් දන්නේ නැද්ද? මෙහෙම ආවට ගියාට මගුල් යෝජනා ගේනවද? තමුන් දෙන්නටවත් මේ වැඩේ බැරෑරුම් කම තේරුණේ නැද්ද? කියමින් අඩි හප්පන්නට විය.’
‘සමාවෙන්න රාළහාමි. අපි නොදැනුවත් කම නිසයි මේ පියවර ගත්තේ. කරදර කිරීම ගැන කණගාටුයි.’ සඳසිරි යටහත් පහත්ව කිවේය.
එසේ කීවිට කෝපය තරමක් අඩුකරගත් ඔහු, අප වැටී සිටින අසීරු තත්වය තේරුම් ගත් බව අඟවා,
‘කමක් නැහැ. මහත්තයලාට ඔය නිවට යාලුවා වෙනුවෙන් මගෙන් දොස් අහන්නට වීම හොඳ පාඩමක්…….. මීට පස්සේ ඔය වගේ වැඩිහිටියෝ කළයුතු වැඩ වලට අත දාන්නට යන්නට එපා’ කියා අවවාදයකුත් දුන්නේය.
අප කොයි මොහොතේ මේ උගුලෙන් බේරීමට හැකිවේදෝයි සිතමින් සිටින විට රාළහාමි ගොරහැඩි බව මඳක් අඩුකර සන්සුන්ව කතා කළේය. මෙය අපට තරමක අස්වැසිල්ලක් විය. එක්වරම මා දෙස තියුණු බැල්මක් හෙලූ ඔහු,
‘ඔය මහත්තයාගේ වයස කීයද?’ මගෙන් විමසීය. කුමක් කිව යුතුදැයි මට සිතාගත නොහැකි විය. මම ඇත්තම කීවෙමි.
‘අවුරුදු විසි හතරයි.’
ඔහු ඊළඟට සඳසිරිගෙන්ද එම ප්‍රශ්නයම ඇසිය.
‘විසිපහයි’ ඔහුගේ පිළිතුර විය.
ඔහු ඊට පසු අපගෙන් කුමණ ආකාරයක බැරෑරුම් ප්‍රශ්න අසන්නේද යන්න ගැන අපට මහත් සැකයක් ඇතිවිය.
මහු උගුර පාදා රැල් බුරුල් හැර,
‘ඔය මහත්තයලා දෙන්න මේ ටික හොඳට අහ ගන්න…….. මට දැනට වයස අවුරුදු පනස් අටක්. බලන්න ඔය දෙන්නාගේම වයස් දෙකම එකතු කළත් අවුරුදූ පනහක්වත් නැහැනේ. එහෙම කළත් මගේ වයසට වඩා අවුරුදු දහයක් විතර අඩුයි. එහෙම ලාබාලයෝ දෙන්නෙක්, මගේ එකම දුව සඳහා අනුන්ගේ මගුල් ජෝඩුවකට ආ එක හරිම විහිළුවක්නේ. ඔය දෙන්නටත් විශ්ව විද්‍යාල උපාධි ඇති නේද? ඒවා තිබුණට තවම රටේ ලෝකේ දේවල් දන්නේ නැහැ. මිට පස්සෙනම් මෙහෙම මෝඩ වැඩ කරන්නට එපා. මේක දැනමුතු කමක් ’ කියමින් තුවක්කුව ආපසු බිත්තියට හේත්තු කළේය.
‘තුවක්කුව මගේ අතේ තිබුණ එකට බය වෙන්නත් ඇති. මම මේක කවදාවත් සත්තු මරන්නනම් ගස්සලා නැහැ. ඒ උනත් ඔය වගේ නොගැලපෙන යෝජනා ගේන කෙනෙකුට නම් කොකා ගැස්සුවත් නොගැස්සුවත්, එල්ල කරන්නනන් පුලුවන්’ කියමින් වියරු සිනහවක් පෑවේය.
‘එහෙනම් රාළහාමි……, අපට දුන් උපදෙස් හොඳට පිළිපදිනවා. අපි ගිහින් එන්නම්’ කී සඳසිරි පුටුවෙන් නැගිටින විට මමද නැගිට්ටෙමි.
‘චාරිත්‍රයට වෙන්ඩැති, ‘ගිහින් එන්නම්’ කිව්වේ…. බොහොම හොඳයි….., මතක තියා ගන්න. නැවත රාජකාරි වැඩකට මෙහෙ ආවට කමක් නැහැ. නැතුව ඔය තුට්ටු දෙකේ මගුල් යෝජනා වැඩේ ගැනනම් ආයිත් මෙහෙ එන්න එපා’ කියමින් ඔහු දත් විලිස්සා සිනාසුනේය.
රාළහාමි හමුවී කළ ‘සුහද සාකච්ඡාවේ’ ප්‍රතිඵලය, නොකැමැත්තෙන් වුවද, එදිනම වෝල්ටර්ට දැන්වූයෙමු.
අවසාන නිගමණය ඇසූ වෝල්ටර්, ‘නලියන’ පිලිබඳ අදහස අත් හැර ඇති බව පසුව දැනගන්නට ලැබිණ.
උපුටා ගැනීම: Dayaratna Weerasekara