අෂ්ඨපාන යනු බුදුපාමොක් සඟරුවන පුදන්නට හැකි,විකාලයේ වැළදීම කැප යැයි බුදුරජාණන්වහන්සේ විසින් ම දේශනා කරන්නට යෙදුණ ගිලන්පසකි.පාන වර්ග අටකින් සමන්විත හෙයින් මේ සදහා අෂ්ඨපාන යන නම භාවිත කෙරේ.විනය පිටකයට අයත් මහාවග්ග පාළිය නම් උතුම් ග්‍රන්ථයේ අපගේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්ෂූන් වහන්සේලා අමතා මේ අයුරින් ඒ පිළිබඳ වදාළ බව සදහන් වේ.
‘‘මහණෙනි,අම්බපානය,ජම්බුපානය,චෝචපානය,මෝචපානය,මධුපානය,මුද්දිකපානය,සාලුකපානය සහ ඵාරුසකපානයයන අටවැදෑරුම් පැන් අනුදනිමි.”
“මහණෙනි, ධාන්‍ය ඵල රසය හැර සියලු ඵල රස අනුදනිමි.”“මහණෙනි, පිසූ පලා කොළ රසය හැර දිය හා මුසුකොට මිරිකාගත් සියලු කොළ රස අනුදනිමි.”“ මහණෙනි, මීපුප්රසය හැර සියලූ මල් රස අනුදනිමි. මහණෙනි, උක් රසය (උක් ඉස්ම) අනුදනිමි”ඉහත සදහන් කල පාන වර්ග පිළිවෙළින්,
1. අඹ පැන්,
2. ජම්බු පැන්,
3. ඇටිකෙසෙල් පැන්,
4. මස් කෙසෙල් පැන්,
5. මිදියුෂ පැන්,
6. වියළි මිදි පැන්,
7. ඕලූ ගෙඩි පැන්,
8. මසන් (උගුරැස්ස)ගෙඩි පැන්
දෙහි,දොඩම්,නාරන්,බෙලි,ආදී කුඩා පලතුරුවලින් සාදන ගිලන්පස ද කැපය.
පැපොල්,කොස් ආදී මහා පලතුරුවලින් සාදන ගිලන්පස අකැපය.දෙහි ගිලන්පස සෑදීමේදී වතුර කෝප්පයකට දෙහි බෑයක ඇඹුල් ගැනීම ප්‍රමාණවත් ය.
ගිලන්පස, පූජා කිරීම සඳහා පහසුවෙන් හා ක්ෂණිකව සාදාගත නමුත් ගිලන්පස සැකසීමේ දී සැලකිය යුතු කාරණා කිහිපයක් ම ඇත.මෙම පානය සකසන්නේ මිනිස් සමාජයේ වෙසෙනා අග්‍ර වූ පිරිස වන තථාගතයන් වහන්සේ ප්‍රමුඛ ආර්ය මහා සඟරුවන උදෙසා බැවින් පිරිසිදුකම ගැන විශේෂයෙන් සැලකිලිමත් විය යුතු වේ.ගිලන්පස සකසන ස්ථානයෙහි උඩුවියන් බැඳ තිබීම යහපත් ය.පානය සකසන පිරිස බුදුගුණ මෙනෙහි කරමින් වැඩයෙහි නිරත වීම පානය මනා ලෙසත්, ගෞරවාන්විත ලෙසත් සකසා ගැනීමට උදව් වේ.බොහෝ පලතුරු කෘත්‍රිම ව ඉදවීම වර්තමානයේ බහුල ව සිදුවන බැවින් ස්වාභාවිකව ඉදුන නැවුම් පලතුරු තෝරා ගැනීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතු වේ.පානය සැකසීමට යොදා ගන්නා ජලය උතුරවා නිවා ගැනීමෙන් අනතුරු ව පෙරා භාවිතය සුදුසු ය.අවශ්‍යය පමණට සීනි සහ ලුණු යොදා ගැනීමෙන් පසු පලතුරුවල කෙඳි ආදි කැබලි සහිත දේ ඉවත්වීම පිණිස නැවත පෙරාගත යුතු වේ.මේ සදහා රෙදිවලින් මසා ගත් පෙරහන්කඩ භාවිතා කල හැකිය.
විශේෂයෙන් ම විකාලයේ දීත් පූජාවන බැවින් පානයේ කැබලි මුසු නොවීමට අතිශය විමසිලිමත් විය යුතු ය.වර්තමානයේ පරිභෝජනයට ඇති ආහාරයන්ගේ ගුණාත්මක බව පහළ ගොස් ඇති බැවින් ගුණාත්මක අතින් උසස් පලතුරු හා කොළ යුෂ තෝරා ගැනීම සුදුසු වේ.පානය සකසා ගැනීමෙන් අනතුරුව ප්‍රසන්න වූ රසයක් තිබේදැයි පරීක්ෂා කිරීම වටී.එයින් ගිලන්පස ඉඳුල් නො වේ.
මුල සිටම මසුරු මල දුරුකරමින් ඉතා ශ්‍රද්ධාවෙන් යුතු ව අප විසින් සකසා ගන්නට යෙදුණ ගිලන්පස පූජාකරගන්නා මොහොතේදීත් ඒ සිත ඒ ආකාරයෙන් ම රැක ගතුය.මෙසේ අෂ්ඨපාන පූජාව පූජා කල හැකිය.
“අධිවාසේතු නෝ භන්තේ – අෂ්ඨපානං පරිකප්පිතං
අනුකම්පං උපාදාය – පති ඝං හාතු මුත්තමං”
ස්වාමීනි අප කෙරෙහි ඉවසාවා. අප කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් යුතුව මනාව පිළියෙළ කරන ලද මේ ගිලන් පස පිළිගනීවා!
ලස්සන මල්කරුවෙක් ලස්සන ලස්සන මල් නෙළන්නා සේ ගෞතම බුදු සසුන තුළ අප විසින් කරන්නා වූ ආමිස පූජාවන් අතරට අෂ්ටපාන සහිත ගිලන්පස පූජාවෙන් ද පින් රැස්කර ගෙන, ධර්මාවබෝධය පිණිස ම එ් පිනත් උපකාරී වේවා යි අපි ප්‍රාර්ථනා කරමු.ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ : රේරුකානේ චන්දවිමල ස්වාමීන්වහන්සේගේ පොහොය දිනය ග්‍රන්ථය සහ අන්තර්ජාලය ඇසුරිනි.
තෙරුවන් සරණයි ..!
උපුටා ගැනීම: දාන පාරමිතා