අලි (වැල්වටාරම්)

ශ්‍රී ලංකාවේ අලියා අපේ රටට විශේෂ උප ප්‍රභේදයක් කියලා තමයි සැලකෙන්නේ. ඒ හින්දා උන්ට කියන්නේ “” Elephas Maximus Maximus “” කියලා. ඔන්න ඉතින් මාත් ගියා දවසක් පින්නවල අලි නාවන්න. කවුරු ගියත් එකම අලියා තමයි දෙන්නේ කාටත් නාවන්න. නාවන කීවට මොකද පොල් කොස්සකින් පිට චුට්ටක් අතුලන්න තමයි තියෙන්නෙ. ඒ කාලෙ මාත් අලියට නෑ කම් කීවා. මොකද මගෙ බර එතකොට කිලෝ හැත්තෑව පැනලා. අලි ටික පේලියට ඇවිත් මා ඔයට ගාල් කරලා උන්ට සිතු සෙ නිදහස විදින්න ඉඩ ඇරලයි තිබුනේ. ඉතින් අපේ අම්මගෙ පුංචි අම්මෙක් ඔතන වැඩ බලන නිලධාරීනියක් විදියට සේවය කරපු නිසා මාවත් එක්කන් ගිහින් අලි බලාගන්න සෙට් එකට මාව අදුන්වලා දුන්නා. අපිටත් ඉතින් තැනකට ගියාම අතපය තියාගෙන පේන දෙයක් බලලා නිකන් ඉන්නත් බැරි අමුතු අමාරුවක් තියන හින්දා අලි නාවන්න හිටපු සුද්දො සුද්දියො එක්කත් කතා කරලා සතුටු සාමීච්චියෙ යෙදිලා මාත් අලි ටෝක් එකෙන්ම කිව්වා.

අපො නෝ නෝ ඩොන්ඩ් අෆ්‍රේඩ්ය.. එලිෆන්ට්ලා වෙරි දැකුම් බැලැක්ය.. මුන් මේ හීලෑ උනු අලිය.. හිටින්ට සුදු අයියන්ඩි අලි නාවන සැටි මන් පෙන්නන්ම් කියලා ගියා අලියා ගාවට.

ගියාට මොකද දැන් ඉතින් කකුල් දෙක එකට එකතුවෙලා අත්පුඩි ගහනවා ඕසෙට. නවත්තපන් ඔය නැටිල්ල කියලා කකුල් දෙකටත් සද්දයක් දාලා බැස්සා වතුරට. අලියා ඉන්නවා දැන් අපතයා මුනින් නමලා දාලා වගේ ඕන මගුලක් කරගනින් කියලා. මාත් දැන් ගිහින් කෝකටත් උඩ හිටපු අපේ නෑදෑ නන්ගි දිහත් බලන් හිටියා විරිත්තගෙන. මේකි අහනවා ඇයි ඇයි කියලා. කෑ ගහලා කියන්නයැ ඉතින් අලියා කුලප්පු වෙන්න කලින් ඉක්මනට ෆොටෝවක් ගනින් කියලා. පස්සෙ මගෙ දත් ටිකේ දිස්නෙ උහුලන්න බැරි උනු අලියා බලාගන්න අයියා කෙනෙක් කිව්වා අපේ නංගිට ෆොටෝ එකක් ගන්න කියලා. ඕන් ඒකත් හරි.

ඊටපස්සෙ ඉතින් දීපිකා ලක්ස් ගානවා වගේ අර පොල් කොස්සෙන් අලියගෙ පිට ඇතුල්ලුවාට මොකද අලියට තියා අලියගෙ රෝම කූපෙකටවත් ඒක දැනෙන්නෑ කියලා අලියා බලාගන්න අයියා කියපු හින්දා ටිකක් තද කරලා අතුල්ලන්න ඕනා කියලා මාත් හිතා ගත්තා. දැන් ඉතින් ආයෙත් අපේ අම්මා සින්ක් එක මදිනවා වගේ බර දාලා අත් දෙකෙන්ම් පොල් කොස්ස අල්ලලා අතුල්ලනවා. ඒ කරලත් අර අයියා කියපි ඔහොම බෑ ඔහොම බෑ නන්ගි එක අතක් අලියට තියලා බර දීලා අනිත් අතෙන් අතුල්ලන්න කියලා. මේ මොන උලව්වක්ද යකෝ කියලා හිතලා බයෙන් බයෙන් අලියගෙ ඇගට අත තියලා අම්මගෙ පිට අතුල්ලනවා වගේ දැන් අනිත් අතින් අලියගෙ පිට අතුල්ලනවා. ඔහොම හරියන්නෑ නන්ගි ඔයා නිකන් මේ කොල්ලගෙ අතින් අල්ලන් වගේනෙ.. එහෙම බෑ අලියට දැනෙන්න අතුල්ලන්න ඕනා කියලා ආයේ අරූ මගෙ වැඩේට උදැල්ල දානවා. අනේ මේ කෝ නැමියන් මන් උබෙ පිට අතුල්ලන්න කියලා කියන්න හිතුනත් මගෙ කට ගලක අතුල්ලගන්න වෙයි කියන බයට හා අයියේ කියලා… එක කකුලක් අලියගෙ ඇගටත් තියලා අතකුත් ඇගට තියලා පොල් කොස්සෙන් යතු ගානවා වගේ අලියගෙ පිට පීරි ගෑවා මන්. ඒ පාර නම් අලියටත් සතුටුයි කොහෙද එක පාර මහා සද්දයක් ආවා. ගෙරෙව්වට පස්සෙ හෙණ ගහනවා වගේ සද්දෙට පස්සෙ මහා ගදකුත් ආවා. අල්ලා ගත්තු හුස්ම ටික ප්‍රාශ්වාස කරගන්න බැරුව අලිබෙටි සුවද පෙනහැල්ලට දාගන්නත් උනා.

ඒ අස්සේ මාව බයිට් එකට ගත්තු අලි කොල්ලො ටික අලියා උදය! අලියා උදය! ගානවා. අලියගෙ නම උදය කියලා හිතට ගත්තු මංගොංතුමී.. ආයෙ දෙපාරක් නොහිතා උදය අලියා උදය අලියා ගැවා. අලියා උදය වෙලා මුකුලිත උන පාර මන් සලිත වෙලා වැටකොලු වෙන්න වැඩිවෙලාවක් ගියෙ නෑ පින්වතුනි..

මේන් මේ සද්දන්තයා කුංචනාද දීලා ඇතුගල නැගිටිනවා වගේ ඇග එහා මෙහා කරගෙන නැගිටින්න හදන ගමන් හොඩ වැල උඩට උස්සලා වතුර විදිනවා. බුදාම්මො ලිප්ටන් වටරවුමේ කදුලු ගෑස් ටැංකි පිටින් පිකප් කරලා ඇරලා වගේ දැන් අලියා උඩට වතුර ගහනවා. ඒ අස්සේ මේකා නැගිටිත්තොත් මගේ කය චිතකයට ඔබාගන්න පුළුවන් හැඩේකට අම්මලාට පංචාස්‍රාකාර පෙට්ටියක් හදන්න වෙයි කියලා හිතුනු මට යටි බඩ කිව්වෙම දුවපා…න් දුවපා…න් කියලා. යටි බඩ කිව්ව දෙයක් කවදාවත් වරදින්නෑ කියලා හිතපු මන් දැන් හිතුවා ගොඩට දිව්වොත් අලියගෙ හොඩවැලට ඉක්මනට අහුවෙන හින්දා අලියගෙ නැට්ට පැත්තෙන් මා ඔයට දුවනවා කියලා. මරණයට බය කොච්චරද කියනවා නම් මාරයා කියන අශ්ටක කන් අස්සෙ දෝංකාර දෙනවා. එක අලියෙක්ගෙන් බේරෙන්න තව අලි සීයක් ඉන්න මා ඔයට හූ තියාගෙන දුවපු මන් ගැන මට පුදුම ආඩම්බරයක් දැනුනේ ඇත්තටම.

ඒ අස්සෙ අලියෙකුයි කෙනෙරෙකුයි අලියා පුලියා තලං තිලං.. කියලා, අලි ගග මැද කෙලි සෙල්ලං කරනවා. ඔය අස්සකට වැරදිලාවත් මන් ගියා නම් උන් කෝපාවිස්ට වෙලා මාව පෙන කැටියක පා කරලා අරිනවා අපෙ අම්මගෙ දෝතටම. ඔක්කොටම හපන් උන්ගෙ බෙටි… පිදුරු තට්ටු තට්ටු මා ඔය මැද්දේ. හිතට ආව බයට ඔව්වා මොනාද කියලා තේරුනේ.. කතරගමදි ගිනි පාගනවා වගේ පාග පාග දුවනකොටයි.

ඔක්කෝමත් හරි කිලෝ හැත්තෑ ගානක ඇගක් උස්සන් ඕන් බබෝ ඇතින්නියා ගලින් ගලට පනින්නියා කියලා පැන පැන දුවනොකට හිතුනෙම මගේ මිනියට මොකක් අන්දයිද කියලා. බැනර් එකට මොනවා දායිද කියලා හිතුනා. නැදෑයො මාව බදාගෙන අඩන හැටිත් මතක් උනා. දෙයියනේ දවල්ටත් නොකා හිස්බඩටම මැරෙන්න වෙනවා නේද කියලා මතක් උනු පාරම වාවගන්නෙ බැරුව හයියෙන්ම ඇඩුනා. කොහොමහරි වැඩ දුරක් නොගිහින් අලි බලාගන්න මාමෙක්ම ඔය මැද්දෙ ඉදලා මාව අල්ලගෙන ගොඩට එක්කන් ආවා.

මන් ගොඩ එනකොට කිසිම දෙයක් නොදන්න ගානට අලියා ආයෙත් දපනෙ දලා බුදි. වෙන කෙනෙක් ඌව අතුල්ලනවා. අලි බලාගන්න අයියලත් මන් ගොඩට එනකන් බලාගෙන ඉන්නව. හරිම සාමකාමියි. අලි ගහලා මැරුනත් පාඩු නෑ කියලා මට තේරුනේ.. ඇත්තටම කලබල වෙන්න කිසිම උවමනාවක් නැතුව තිබියදීත් මන් විතරක් අර සෙනගක් මැද්දෙ මටම හිතිලා මා ඔයේ කෑ ගගහා දිව්වා වගේ දෙයක් තමයි එතන වෙලා තිබුනේ කියලා තේරෙනකොටයි. ඒත් එකෙන් උපරිම ආස්වාදයක් ලබලා තිබ්බෙ සුදු අයියාලා ටික. මගෙ ෆොටෝසුත් ගහගෙන අලි සෙල්ලම් පෙන්නවා කියලා හිතිලා. මාත් එක්ක ආව නංගි හෙව්වට හෙව්වට ගොඩ හිටියෙත් නෑ. මිනියවත් බාර ගන්න කෙනෙක් නැති අසරණයෙක් වගේ ගල උඩ ඇදුම් වේලෙනකන් හිටපු මන් ගාවට නැදැ පුංචි අම්මයි නංගියි ආවා. පුංචි අම්මා නම් උදව් ඉල්ලන්න ගිහින්. නංගි නම් මූන දෙන්න ලැජ්ජා හින්දා එතනින් වාස්ප වෙලා.

අලි අම්මෙක්ට සාමාන්‍යයෙන් පැටියෙක් ලැබෙන්නේ අවුරුදු හතරකට සැරයක් වගේ. ගැබ් කාලය අවුරුදු එක හමාරක් වගේ වෙනවා. අපේ රටේ අලි වදවීමේ තර්ජනෙකට මූන දීලා තියෙන මෙ වගේ කාලෙක තව පොඩ්ඩෙන් අලි තලං තිලිං අස්සෙන් මන් කෑ ගහගෙන දුවන අතරතුර උන් වැඩේ නැවැත්තුවා නම් මගෙ අතින් දරුනු අපරාදයක් වෙන්නත් ඉඩ තිබ්බා.

අපේ ඇගේ කිලෝ පහක් හයක් වැඩි උනාම අලියා වගේ කිව්වට මොකද ඔයාලා දන්නවද වැඩුනු අප්‍රිකානු අලියෙක් බර සාමාන්‍යයෙන් කිලෝ 4000- 7500ක් වගෙ වෙනවා. ඒ වගේම ආසියානු අලියෙක් නම් කිලෝ 3000-6000ක් වගේ වෙනවා.

මොනා උනත් අපි අලි කං තියෙන උන්දලාගෙන් පරිස්සම් වෙන්න ඕනා. ඒක මට තේරුනේ මට උනු අකරතැබ්බ සැනින් එසැනින් අපේ ගෙදරට ආරංචි වෙන හින්දා. බිත්ති වලටත් කන් තියනවා කියලා කියනවලුනේ.. බිත්ති වලට තියෙන කං වගේ නෙමෙයි මේ කං. සාමාන්‍යයෙන් අප්‍රිකානු අලියෙක්ට තියෙන්නේ අලි කං. ඒ කිව්වේ ආසියාවෙ අලියෙක්ට වඩා අප්‍රිකානු අලියෙක්ගෙ කං ලොකුයි. එහෙම වෙලා තියෙන්නේ දෙකං පෙති සලා පවන්සලාගෙන උෂ්ණත්වය සනසවාගන්න පුළුවන් විදියට අනුගත වෙන්න ඕන නිසයි.

දැන් ඔය කැන්ඩි ටස්කර්ස්ලා මේ දවස්වල හෙන ගැම්මෙන්නේ ඉන්නේ. ඒ ඉතින් ඔය ඇතෙක්ගෙ දළ නුවරට අයිතී කියලා විශ්වාස කරන හින්දානේ. ඇත්ත ඇත්ත. නුවරට ඉතින් එහෙම සමානකමුකුත් ඇති. ඒත් ඉතින් ඇත් දළ නම් මොනාද… ඔය මලමිනි දෙපැත්තෙනුත් තියෙන්නේ! ඒක මන් විහිලුවට කියපු දෙයක් මිසක් තහර ගන්න එපා කවුරුත්. මේන් මේ ඇත් දළ ගන්න ඕනා හින්දා හා ගජමුතු ගන්න ඕනා හින්දා සුද්දා කාලේ ඉදන් මෙ වෙනකනුත් නිකන් නිස්කාරනේ අපිට අලි ගොඩක් නැති වෙනවා. 1900 වගේ කාලේ අපේ රටේ අලි 10,000කට වැඩියෙ හිටියා කියලා කියනවා. මේ කාලෙ වෙනකොට අලි 3,500ටත් වඩා අඩුවෙන් ඉන්නවා කියලා තමයි කියන්නෙ. ඒ වගේම වඩාත්ම දුක හිතෙන දේ තමයි මේ වෙනකොට විවිධ කරදර නිසා හා මූලිකවම අලි මිනිස් ගැටුම හින්දා වර්ෂයකට අලි 100-150ක් අතර ප්‍රමානයක් අපිට නැතුව යනවා.

අලි ගැන කතා ගොඩක් තිබුනත් ලිපිය දිග වැඩි හින්දා නතර කරනවා. අන්තිමටම කියන්න ඕනා අපිට වගෙම අලි ඇතුනටත් දේහ ස්වභාවයන්ට අනුව සාඩම්බර පරම්පරාවන් තියෙනවලු.

කලාවක, ගංගෙය, තිඹිර, පිංගල, පණ්ඩර, මංගල, ගන්ධ, හේම, උපෝසත, සද්ධන්ත,.. වගේ පරම්පරා නිදසුන් විදියට කියන්න පුළුවන්.

ඉතින් කැන්ඩි ටස්කර්ස්ලටත් සුභ පතන ගමන්.. අපේ රටට ඉතුරු වෙලා ඉන්න අලි ඇත්තු වෙනුවෙනුත් සාධාරණයක් බලාපොරොත්තු වෙමු කියලා ඉල්ලනවා. ( අලි මිනිස් ගැටුමට සාර්තක විසදුම් හොයමු. මිනිස්සුන්ටත් හානි නොවී අලින්ටත් හානි නොවී වින් වින් සිටුවේෂන් එකක් බලාපොරොත්තු වෙමු. ) අලි ගම් වදින එකට අපිට බරසාර විසදුම් දෙන්න බැරි උනත් ගම් වදින මායිම් කිට්ටුවට වෙන්න ජෛව වැටවල් නැත්නම් බයෝ හෙන්ස් වගෙ උපක්‍රම අපිට යොදන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නෙ අලි ගොඩක් කන්න කැමති කෙසෙල් වගේ ගස් පැළෑටි වවලා උන්ට කන්න කොටසක් නිර්මාණය කරන්න පුළුවන්. තවත් දෙයක් තමයි මීමැසි වගාව. හීන්සැරේ උන්නු අලි තැත්තට හැදුනු හව්චින් ලෙඩේ කාටත් මතකයි නේ. ඒ කටුස්සෙක්ගෙන් අලියා ඉගෙන ගත්තු අමතක නොවන පාඩමක් හින්දා අලින් බයයි ඔය කිවිසුම් යන ලෙඩේට. ඉතින් ඒ වගේ අලි බය තවත් සතෙක් තමයි මී මැස්සා. මෑත කාලයේ කරපු පර්‍යේෂණ වලින් හොයාගෙන තියනවා මී මැසි පාලනයකින් අලි ගං වදින එක් නවත්තන්න් පුළුවන් කියලා. මී මැස්සන්ගේ ගොමු ගොමු සද්දෙ අලියන්ට ඇහෙන්නේ අපිට ටකරකමට බොරුල දානවා වගේ ෆීලින්ග් එකකින්.

අලි මිනිස් ගැටුම සංකීර්ණ ගැටලුවක් උනාට අලි කෝච්ව් වලට අහුවෙලා සිදුවෙන අනතුරු වලක්වාගන්න අපිට උදව් වෙන්න් පුළුවන්. මොකද අලියා කෙනර බැන්නා කියලා කෝච්ව්යට බෙල්ල තියන්න යනවා කියලද.. නෑ නේ. ඒ හින්දා දැන් දුරකතන අංකයක් අදුන්වලා දීල් තියනවා අලියෙක් රේල් පාරක් අයිනෙ ඉන්නව දැක්කොත් ඒ අංකෙට කෝල් කරලා කියන්න පුළුවන්. එතකොට අදාල බලධාරින් ඒ අලියාව බේරගන්න පියවර ගන්නවා.

070-444 54 54 තමයි නම්බර් එක. මගෙ නම්බර් එක නෙමෙයි මේ ඈ.

ආ.. අලින්ට උදය හරි උදර් හරි කියලා කියන එකේ තේරුම තමයි.. “” වතුර ගහපන් “” කියන එක. ඔන්න ඕකට තමයි මන් නිකරුනේ කලබලවෙලා තිබුනේ.

* ඉල්ලංකනසිංහ *

උපුටා ගැනීම : Prabhashwari Ilangasinghe