මුහුණේ නැගී එන දහදිය සාරි පොටින් පිස දැමූ මම ” අප්පච්චි අන්න කරත්තයක් ආවා අහල බලන්න ඒ පැත්තට යනවද කියලා “
කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ලබාගත් කලා උපාධියේ වෙහෙස නිවා ගැනීමට මම වසර පහක්
නිවසේ ගත කලා . ඒ ගෙවා දැමූ තරුණ ජීවිතය කෙතරම් ප්‍රයෝජනවත් ලෙස රට වෙනුවෙන් කැප කරන්නට තිබුනේද? යන සිතුවිල්ලක් මගේ සිතේ පීඩා විදිමින් පැවතුණා .රැකියාවක් ලැබෙන තෙක් වූ ගන්ධබ්බ කාලයේ මම අම්මාත් සමග කුලී වැඩට ගියා . අම්මා ගොයම් අල්ලියක ප්‍රමාණය කපා ගැනීම සදහා දහවල දවසම දැඩි වෙහෙසක් ගත්තා . මගේ සහාය ලැබීමත් එක්ක ඇයට වරුවකින් එය අවසන් කරගන්න පුලුවන් වුනා.
” කෙල්ලෙ මගේ කොන්ද රිදෙනවා පුතේ ඔය මොනවා හරි තෙල් ටිකක් ගාපන්කො .”
අම්මා ගේ චීත්ත‍යක් හැට්ටයත් අතර විශාල තීරයක් අව්වට පිළිස්සී කලු පැහැති කොරල මතුවී
ඇත . දුප්පත්කමට ස්වභාව ධර්මය ද දඩුවම් කරන්නේ අනුකම්පාවකින් තොරවය . මම බෙහෙත් තෙල් ටිකක් ගල්වා හොදින් සම්බාහනය කලා. ඇය සහනදායක මිමිණීමක් සමග කෙටි නින්දට වැටෙන්නට පුරුදු උනා.
” එන්න පුතේ ඔයාගේ ඉස්කෝලෙ ළගට යන කරත්තයක් .” අප්පච්චි සතුටෙන් කිව්වා .
මඩකලපුව දිස්ත්‍රික්කයේ පදියතලාව නගරය අසළින් හෝලිකේ පාරේ කි.මි එකොලහක් පමණ ඈත කැලෑබද ගමක කනිෂ්ඨ පාසලකට මට පළමු පත්වීම ලැබී තිබුණා. තරුණ කෙල්ලකට මෙතරම් දුෂ්කර ඈත කැලෑබද ගමක පාසලකට පත්වීමක් ලැබීම කබලෙන් ලිපට වැටීමක් නොව
තල්ලු කර දැමීමකි .
” බත් උලක් නැති කෙනෙකුට කැඳ උගුරක් ලැබීම අමුර්තය ලැබුණට වැඩිය වටිනවා කෙල්ලෙ “. අප්පච්චි මගේ පත්වීම පිළිගත්තෙ එහෙමයි .
මගේ පාසල පිහිටා තිබුණෙ තැනි බිමකය.මම අප්පච්චි සමග විදුහල්පති කාමරයට ගියා ..
” ඉංග්‍රීසි මහත්තයා මේ අපේ උපාධිධාරී ඉස්කෝලෙ නෝනා කෙනෙක් . කෞශල්‍යා මිස්.”
විදුහල්පති තුමා මාව හදුන්වා දුන්න.
” මිස් මේ අපේ ඉංග්‍රීසි සර්, මේ ජයන්ත සර් , මේ නයෝමි මිස්. මගේ නම ලීලානන්ද. ගොඩක් දුප්පත් ගමක් .කිසිම පහසුකමක් නෑ .ගුරු නිවාසෙ සර්ල දෙන්නයි මිස් නයෝමියි උයාගෙන කෑම ටිකලෑස්ති කර ගන්නවා.රෑට නයෝමි මිස් මේ ළග ගෙදරක කාමරයක නිදාගන්නෙ . කෞශල්‍යා මිස්ටත් ඒ විදියට ඉන්න පුළුවන් නෙ. ” විදුහල්පති තුමා ගුරු මණ්ඩලයට මා හදුන්වා දුන්නා .
“කෞශල්‍යා මිස් , ප්‍රින්සිපල් සර් ගැන කොහොමද හිතන්නෙ ” අපි හතර දෙනා එක්ව රාත්‍රි ආහාරය පිලිවෙල කරත්දී ඉංග්‍රීසි සර් ඇහැව්වා .
” මං ඉංග්‍රීසි සර්වත් ප්‍රින්සිපල් සර්වත් අනෙක් දෙන්නවත් මුලින්ම දැකලා අදුනගත්තෙ අදනෙ. ඉතින් කවුරුවත් හොදින් හදුනාගන්න කාලයක් නෑනෙ “
” සාමාන්‍ය අදහසක් වත් නැත්ද? “
” ජාතික ඇදුම් අදින නිසා , බුලත්විටක් හපන නිසා දේශී‍යත්වය ගරු කරන කෙනෙක් . පාවහන් අදින්නෙ නැති නිසා සරල කෙනෙක් .දරුවන් සමග ඉන්න නිසා දුයිෂෙන් ගුරුවරයෙක්. මේ වගේ පලාතක අවුරුදු අටක් විතර කාලයක් දුක් විදගෙන ඉන්න නිසා අවංක රාජ්‍යය සේවකයෙක්.”
මම කිව්වෙ නිසැදැස් කවියක් වගේ තරමක් ගීතවත් හඩකින් . ඉංග්‍රීසි සර්ගෙ ප්‍රතිචාරය බලාගෙන .
” බුලත්විට හපන්නෙ හම්පඩ ගොඩයොනේ”
ඉංග්‍රීසි සර් කොක් හඩ නගමින් හිනාවුනා .
” සර්,මගේ අම්මයි අප්පච්චි යි දෙන්නම බුලත්විට හපනවා. ඒ ගොල්ලොත් හම්පඩ ගොඩයො දෙන්නෙක් තමයි .
මම ඒ ගොඩයන්ට ආදරෙයි .ඒ ගොඩයො දෙන්න තමන්ගෙ එකම දරුවා වෙනුවෙන් අප්‍රමාණ දුක් වින්දා .බඩගින්නේ හිටියා . ” මෙතරම් උඩගු වියරු ශක්තියකට විරුද්ධව නැගී සිටීමට මට හැකියාවක් තිබීම ගැන මම පුදුමවුණා.
” මට්ටකුණ්ඩලීගෙ මසුරු තාත්තා කියලා හිතෙන්නේ නැත්ද? “
” පුද්ගලයකුගේ මසුරුකම ඇයි අපි අදාල කරගන්නෙ. “
” කෞශල්‍යා , ලීලානන්ද මහත්තයා මේ ඉස්කෝලෙන් එලවන්න අපි තුන්දෙනාම කටයුතු කරල ඉවරයි . ඔයත් අපිට සහයෝගය දෙන්න .
ළමයකුට ඉංග්‍රීසි වචනයක් කියලා දෙන්නෙ නැති ගුරුවරයෙකුගෙන් මොකක්ද තියෙන ප්‍රයෝජනේ”
” ඉතින් ඉංග්‍රීසි මහත්තයෙක් ඉන්නේ ” මම මගේ විරෝධය ව්‍යංගයෙන් පලකලා .
ඉංග්‍රීසි සර් ගේ ලීලානන්ද විරෝධය මගේ සිතේ
විදුහල්පති තුමා පිළිබඳ අනුකම්පා සහගත හැගීම් ජනිත කළා.
” සර් , මම කෑම ටික හදලා දෙන්නම්. කම්මැලි කමට මමත් ඉන්නෙ ” මම යෝජනා කළා.
“නෑ කෞශල්‍යා මට කරගන්න පුලුවන් . ඔයා කරදර වෙන්න එපා .” ලීලානන්ද මහත්තයා ගේ විරෝධයක් නැති බවක් හැගුනෙන් ඊට පසුදින මම ලොකු සර්ට කෑම පිලිවෙල කළා. නයෝමි සහභාගිවීමට අදිමදි කළේ ඉංග්‍රීසි සර්ට බිය නිසා බව ඇය අවංකව පැවසුවා .
” කෞශල්‍යා ඔයාගෙ කැම රසයි ළමයො .
වළලු දාපු අතකින් කෑම ටිකක් කන්න වාසනාව නෑ මට ” ප්‍රින්සිපල් සර් කිව්වා . ඒ කටහඩේ සියුම්
ආරාධනාවක් තිබුණා කියලා මට හිතුණා .
” ඇයි සර් බදින්නෙ නැත්තෙ ” මගේ හදවත ඇතුළතින්ම යම්කිසි දෙයක් ඉහළට මතුවීමට උත්සාහයක් දරමින් තිබුණා .
කිසියම් ලජ්ජාවකින් හා ආත්මානුකම්පාවකින්
යුතු ඔහු මා ඉදිරියේ නිහඩව බලා සිටියා .
” මගේ මුලු සේසතම , මගේ මුලු ජීවිතයම හිතළුවක් විතරයි .” ලීලානන්ද විදුහල්පති කිව්වා .ඔහුගේ වචන වල නොසංසුන් ස්වරයක්
රැදී තිබුණා .
” නයෝමි මොකක්ද මේ අවුල් ” මම නිදාගැනීමට
ඇගේ කාමරයට ගිය මොහොතේ ඇහුවෙ ඉංග්‍රීසි සර් මා සමග උරණව ඇතැයි සිතුණ නිසාය .
” කෞශල්‍යා , කෙල්ලෙකුට හිටියෙ මම විතරමයි . ඔය ඉංග්‍රීසි කාරය මහ වල් මිනිහෙක් .ඒකා බලන්නෙ අපිව අඹුව කමට ගන්න. ඉතින් මම ත් උන්ගෙ කීම්වලට ඔලුව වැනුව. ඌ පලාතෙ මන්ත්‍රීතුමා අල්ලාගෙන හිටියෙ .
අධ්‍යාපන කන්තොරුවෙ කට්ටිය එක්ක යාලුයි.ගමේ කොල්ලෝ එක්ක කට්ටි ගැහිලා . උගෙන් මං බේරිලා හිටියෙ ප්‍රින්සිපල් සර් නිසා .”ඒ විතරක් නොවෙයි ඔයා ලොකු සර්ට කෑම උයලා දෙන එක ගැනත් මිනිහා ඉන්නෙ තරහෙන් .”
” ලීලානන්ද සර් එලවලා ඉංග්‍රීසිකාරය ප්‍රින්සිපල් වෙන්න තමයි සූදානම් වෙන්නේ . එහෙමද? මම ඇහුවා .
විදුහල්පති තුමා තවත් දුෂ්කර පළාතක පාසැලකට ස්ථානමාරු කර තිබුණ ලිපිය ට ලීලානන්ද විදුහල්පති තුමා කළබල වුනේ නෑ ..ඉංග්‍රීසි සර් විදුහල්පති තුමාට උපහාර උත්සවයක් සංවිධානය කළේ ගමේ තරුණයින්ගේ උපකාර ඇතිවය .
“,ගරු පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීතුමනි, අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂක තුමනි. හිතවත් ගම්වැසියනි.” ඉංග්‍රීසි සර් සභාව ආරම්භ කරමින් කතා කලා. අවුරුදු අටක් මේ ගමට සේවය කල විදුහල්පති තුමාට ගෞරව කිරීමක් ලෙස ගම්මුන්ගේ සහයෝගයෙන් මෙම උත්සවය සංවිධානය කල බව පැවසුවා .
මන්ත්‍රීතුමගේ කතාවෙන් පසු ඉංග්‍රීසි සර් නැවත කතා කරමින්
” දැන් මම අපේ හිටපු විදුහල්පති තුමාට ආරාධනා කරනවා ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් මේ දරුවන් අමතන්න කියලා . මන්ද එතුමා කිසිම දිනක ඉංග්‍රීසි වචනයක් මේ දරුවන්ට කියලා දීලා නැති නිසා . ” ගමේ මිනිසුන් වේගයෙන් අත්පුඩි තැලුවා.
සභාවෙන් අවසර ගත් ලීලානන්ද ගුරුතුමා පළමුව සංස්කෘත ශ්ලෝකයකින් සිය කතාව ආරම්භ කළා . සෑම වචනයක්ම නිවැරදි ලෙස උච්චාරණය කළේ විදග්ධ උගත්‍ භික්ෂූන් වහන්සේ කෙනෙක් සේය. ඉන් අනතුරුව ඉංග්‍රීසි භාෂාව ව්‍යක්ත ලෙස හසුරුවමින් ඉංග්‍රීසි සර්ගෙ
කතාවෙ තිබු ව්‍යාකරණ දෝෂ එකින් එක පෙන්වා
දුන්නා .
“අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂක තුමනි මම මා ගැන කතා කිරීමට කැමති නෑ . නමුත් මෙවැනි අද බාලයින් නිසා නොකියා සිටීම මෝඩ කමක්.
ඔක්ස්ෆර්ඩ් සරසවියෙන් දර්ශනය පිළිබඳ ලබාගත් ආචාර්ය උපාධි සහතිකය සහ ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍යය පිළිබඳ උපාධි සහතික බලන්න .මගේ පෞද්ගලික ජීවිතේ පිළිබඳ මම කතා කරන්න කැමති නෑ . මම ලංකාවට ආවෙ ගුරුවරයෙක් විදියට වැඩ කරන්න බලාගෙන . ඒත් මාව දැම්මෙ අධ්‍යාපන පරිපාලන සේවයට . මම බෑ කියලා ඉවත් වුණා ” කියමින් සහතික සභාවට ඉදිරිපත් කළා.
මන්ත්‍රීතුමා තමා තොරතුරු නොවිමසා කළ ස්ථානමාරුව ගැන කණගාටු වන බව පෙන්වමින්
අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂක තුමා සමග සාකච්ඡාවක යෙදුණා.
ඉංග්‍රීසි සර්ට ස්ථානමාරුවක් ලබාගෙන ප්‍රදේශයෙන් යන ලෙස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂක තුමා නියෝග කළා. ඉංග්‍රීසි සර් සමග හිතවත් කම් පෑ
ගම්වැසියන් ක්ෂණිකව වෙනස්වීම මා පුදුමයට පත් කරත්දී . ඉංග්‍රීසි සර් බියට පත් හාවෙක් මෙන් උත්සවය අතර මග නවතා පාසල් භූමියෙන් ඉවත්ව ගොස් තිබුණා .
විදුහල්පති කාමරයේ අවුල්ව තිබූ පොත් මම නිසි පරිදි සකස් කළේ ලීලානන්ද සර්ගේ විහිලු කතා මැදය .ඔහුගේ බැල්ම නිතරම මගේ මුහුණ දෙසට එල්ල වී නතරව තිබුණා .මේ මහා දාර්ශනිකයා සිතින් මා කිරා බලන බවක් පෙනෙන්නට තිබුණෙන් මම ඔහුගේ බැල්මෙන් මිදීමට උත්සාහ කළා . ලීලානන්ද විදුහල්පති තුමා ගේ කතා බහ වැස්සක් මෙන් මා හද තුළට ඇද වැටී මා සිත සනසන බවක්ද මට දැනෙයි .
ලීලානන්ද මහත්තයා ගෙත් මගෙත් විවාහයට සහභාගී වූයේ මගේ දෙමව්පියන් සහ ලීලානන්ද මහත්තයා ගේ සහෝදරියක් පමණි.
උපුටා ගැනීම: Dharmasena Jayawickrama