අමු කාල වගේ ඉන්නෙ නැතුව අමු ගැන දැනගනිමු … (සෞඛ්‍ය හා යෝග්‍යතාවය)

අමු කියන්නේ අපි කවුරැත් එතරම් ගනන් නොගන්නා තණකොළවලට සමාන අඩියක් විතර උසට හැදෙනා තෘණ වර්ගයක්! සිහින් පත්රිකා සහිත, පොළවට සමාන්තරවත් බිස්සක් ආකාරයේ වැවෙනා මේ අමු නම් ඒත් ඉතිං නිකංම නිකං තණකොළයක් විතරක් නම් නෙවෙයි!! අපේ රටේ සෑම පලාතකම පාහේ ඉබේම වැවෙනා මේක අවූෂධයක් මෙන්ම ආහාරයක් කීවොත් ඔබ පුදුම වේවි!!

Botanical Name : Paspalum scrobiculatum

Family name : POACEAE

English Name : India paspalum, Kodo millet

Sinhala name : Amu

Tamil names : Varagu, Kannada: Arka

Status :Native

අටේ රටේ තියෙන්නේ ඉතිං අමුතුම ජාතියේ හැංගුන වටිනාකමි ඇති දේවල්මනේ මේ ශාකයත් ඒවගේ තමා…

දැඩි නිංය කාලවලට ඔරොත්තු දීමේ මහගු හැකියාව නිසාම දරුණූම නියං කාලවලදීත් ඉතා සුරක්ෂීතව නොමැරී සිටින්නට අමු හරිම සමර්ථයි ඒ වගේම තමා ඉතිං ඕං ආහාර හිගකාලවලදී කන්ඩම දෙයක් නැතිවිට අමු සරණ යන්නත් හැකියාවක් පවතිනවා ඒ කියන්නේ අමු ධාන්ය ආහාරයක් විදියටත් අපිට සාදගන්නටත් හැකියාව තියනවා

පෙනුමෙන් තල ඇටවගේ, වී කරලක හැඩයට සමාන හැඩයකින් හැදෙනා අමුවල 40%ක් ම ඇත්තේ අත්යාවශ්ය ප්රෝටීන් ඒකනේ අමු වෙන්ම අමු කන ගමේ ගොඩේ වැව්තාවුලුවල දිගේලි කර සිටිනා ගවයින් මහත්වී පෘෂ්ඨීමත්ව වැඩෙන්නේ මෙයට අමතරව අමුවල ෆෝලික් ඇසිඩ්, මැග්නීසියම්, යකඩ වගේ අපේ ශරීරයට අත්යවශ්‍ය මහා පෝෂ්යන කොටස්වලිනුත් සන්තෘප්තයි

අමු කෑවම ඉතිං හොද වගේම එක එක ජාතියේ අපූරැ දෙවලුත් වෙනවා කියලායි අපේ පැරන්නන් නම් කියන්නේ

අමුවලට අපේ පැරණි සමාජේ තෙකරම් තැනක් තිබුනාද යන්න තේරේනුනේ, තාමත් ගමේ ගොඩ් භාෂාවෙන් අමුකැවිලාද යකුනේ ඒකිට අමුකැවිලා වැනි පවසන වදන් වලිනුයි

මේවා ඉතිං වැඩිපුරම කීවේ නාඹර වයසේ කොළුවන්ට හා ගැටිස්සියන්ට තේරැමක් සහිතව

අමු ධාන්ය වර්ගයක් ලෙසින් භාවිතා කරාට සමහර අවස්ථාවලදී ඒවා කෑවාම නං ඉතින් අපේ මොළගෙඩියට වෙන්නේ එක එක ජාතියේ විපරියාසම තමා අමු වැඩිපුරම ඉතින් ආහාරයට ගැනෙන්නේ ගවයින් ආදී උලාකන සතුන් ගවයින් මේ අමු ශාකය උලා කමින් එහි ඇති අවුශධීය ගුණවගේම එහි ඇති විස්සෝපකාරී බවත් අත්විදිනවා අපිත් මේ අමු කෑවොත් සමහරවිටක අපිටත් සිදුවන්නේ එයම තමා ඒකනේ අමුකැවිලාදැයි අසන්නේ

විශේෂයෙන් අපේ ස්නායු පද්ධතියට මේ අමුවල ඇති සුවිශේසී ගතියක් නිසා ඉක්මනින්ම බලපෑම් කරනවා ස්නායු වල වේගය අපිට පාලනය කරගැනීමට නොහැකි ලෙසින් ඒවා උද්දීපනය වෙනවා ඒවායේ ක්රියාකාරීත්වය වේගවත් කරනවා ඒවා ක්ෂණිකව මධ්යය ස්නායු පද්ධතියේ අණ නොතකා කිරියා කිරීමට ගන්නවා

ඔබ සමහර විට දැක ඇති විශාල තණ පිට්ටනිවල තණ උලාකමින් සිටිනා ගවයින්, එලුවන්, සාවුන් වැනි සතුන් හිටි අඩියේම උඩ පනිමින්, විශාල ශක්තියක් ඇතිවූවාක් මෙන් එහේ මෙහේ පනිමින් කලබලයෙන් සිටිනා අවස්ථාවන් ඒවා ක්ෂණයෙන් ඇතිවී සුලුවේලාවකින් පහව යනවා ආන්න ඒ වැනි මොහොතක හොදින් හොයා බලන්න අනිවාර්යෙන්ම ඒ අමු කැවීමක් සිදුවූ අවස්ථාවක්

අමු කෑමෙන් පසුව ඉතා සීග්රයෙන් සිදුවන මේ ප්රතික්රියාව සිදුවීම නම් අපේ ගමේ ගොඩේ වෙද අත්තලාට අරැමයක් නම් නොවේ උන්දැලා ටක්කේටම දැනං උන්නා ඒ අමු කැවීමනේ පසුව ඇතිවූ තත්වයක් ලෙසින් සමහර අවස්එථාවලදී අපේ පැරණි අය වැවු තාවුලුවල ඇති පලාවර්ග කඩාගෙනවිත් මලවා ආහාරයට ගන්නවා ආන්න එහිදී අහම්බෙන්වගේ මේ අමුකරල් සහිත තනකොළත් වැරදීමකින් පලාවලට එක්වන්නට හැකියාවක් තියනවා ඒ වගේ තැන්වලදී ඉතින් ගමේ වෙද්දු අහන්නේ උඹලා කෑවේ මොනවාද කියාපල්ලා කියායි ඒ කියන්නේ ඔහු දැනන් හිටියා මේ අමු කෙසේ හෝ කෑමකට එක්වී ඇතිබවක්

මේ අමුවල ඇති රසායනික තත්වය නම් වෙනස්ම කතාවක්

මිනිසාට පමණක් නොව සතාසිවුපාවාට පවා මේ අමුකැවීමෙන් සිදුවන්නේ ඒ වගේ දේවල් තමා තදබල ලෙසින් ඇතිවන්නාවූ හිසේ කැරකිලි, තද ගතිය, ඔක්කාරයට ඒම, සිතිවිලිවල අධිකිර්යාකාරීත්වය වගේ දෙවල් තමා සිදුවන්නේ මේවා ඉතින් දැන් කාලේ බලෙන්ම අපේ ශරීරයට ඇතුලු කර ගන්නා මත්ද්රව්ය නිසාත් ඇතිවෙනවානේ

ආන්න ඒ තත්වයම තමා මේ අමුකෑමෙනුත් සිදුවන්නේ

අමු කාලා පැය කීපයකට පස්සේ මොලේ සම්පුර්නයෙන්ම කචල් වීම.. ඒ කියන්නේ කියන දෙයක් තේරුම් ගන්නට බැරි කම, යන්නේ කොහෙද මල්ලේ පොල් වගේ හතර බිරි උත්තර දීම, මං ලොක්කා අනිත් අය ඔක්කොම සොක්කෝ..එහෙම නැත්නම් මං සුදනා ඔක්කොම හොරු වගේ මානසික මට්ටමකට පත් වීම එහෙමත් නැතිනම් හැම කෙනෙකු ගැනම සැක පහල වීම වැනි මධ්‍යම ස්නායු පද්ධතියට බලපාන ලක්ෂණ (delirium)..

ඒ තමා මුලිකම ලක්ෂණය….

තවත් සමහර අයට තදබල නිදිමත (sedation) වේදනාව නොදැනීම (analgesia) වැනි ලක්ෂණ පහල වෙද්දී..

පොඩි ළමයින්ට සහ වයසක අයට වමනය, කැසීම, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා..

මේ ලක්ෂණ පොදුවේ ගත්තාම අයිති වෙන්නේ පොපි මලෙන් නිස්සරණය වෙන narcotic වර්ගයේ ඖෂධ එහෙමත් නැතිනම් හෙරොයින් විස වීමේදී ඇතිවන ලක්ෂණ ගොඩට…

සහල් ආකාරයට කරලක හැදෙන, ප්‍රමාණයෙන් තල ඇටයක් තරමේ දුඹුරු පාට අමු ලෝකයේ දුප්පත් රටවල මිනිසුන්ගේ පමණක් නෙමෙයි බොහෝ සත්තුන්ගේත් පන රැක දෙන ආහාරයක්.

කලකදී රහ වෙලා තව කලකදී වහ වෙන මේ අරුම පුදුම ආහාරය ගැන පර්යේෂකයන්ට ඇති වුනේ කුතුහලයක්.

ඔවුන්ට අනුව මේ දුප්පත් ආහාරය පෝෂණ ගුණ වලින් නම් බොහොම පොහොසත්. 60%ක සෙමෙන් දිරවන පිෂ්ඨය අඩංගු අමු වල 40%ක් ම තියෙන්නේ ප්‍රෝටීන.. ඒ නිසා මස් මාංශ ආහාරයට නොගන්නා අයට අගනා ආහාරයක්.

මිට අමතරව අමු බි වර්ගයේ විටමින්, ෆෝලික් ඇසිඩ්, කැල්සියම්, මැග්නීසියම් සහ යකඩ වලින් පිරිපුන්..

දුප්පතාගේ ආහාරයේ වටිනාකම වැඩියෙන්ම ගැලපෙන්නේ පොහොසතාගේ රෝගයක් වන දියවැඩියාවට වීම තමා අමු වල ඇති ඊළඟ වැදගත්කම. උදෑසන ආහාරයට එකතුකර ගැනීමෙන් දවස පුරා රුධිරගත සිනි මට්ටම පාලනය කල හැකි අමු ශරීර බර අඩු කර ගැනීමට සහ කොලෙස්ටරෝල් අඩු කර හදවතේ සෞක්‍යය රැක ගැනීමටත් උපකාරී වෙනවා.

මල බද්ධය නැති කිරීමේ හැකියාව නිසා බඩවැල් වල පිළිකා සහ අර්ශෂ් රෝගය ඇතුළු වෙනත් ගුද මාර්ගය ආශ්‍රිත රෝග වැලක්විමටත් හැකියාවක් අමු වලට තිබෙනවා.

මිට අමතරව මානසික ආතතිය නැති කර ගැනීමටත්, කාන්තාවන්ගේ ආර්තවය ක්‍රමවත්ව පවත්වා ගැනීමට මෙන්ම යකඩ ඌනතාවයට පිළියම් යොදන අමු ඇතැම් කාලවලදී ආහාරයට ගන්නා අයට විස වීම පර්යේෂකයන්ට නොවිසඳෙන ගැටළුවක් වුනා..

ආයුර්වේදයේදී සහ දේශීය වෙදකමේදී අමු භාවිතා කල බව අසා ඇතත් මොන වාගේ ප්‍රතිකර්ම වලටද කියා නිට්ටාවටම දන්නා කෙනෙකු සොයා ගන්න නම් බැරිවුනා

මෑතකදී විද්‍යාඤයන් සොයාගෙන ඇති පරිදි කට්ටියට ”අමු කැවෙන්නේ” අමු වල ඇති වරදකින් නොවේ..අමු වර්ගයේ ධාන්‍ය වල ඇටයට වැලඳෙන ”Ergot” නමැති ධූලක සාදන පුස් වර්ගය තමයි ”අමු කැවීමට” හේතු වෙන්නේ.

මේ පුස් වර්ගයේ නිපදවෙන ධුලක වල විස ”narcotic” වර්ගයේ ඖෂධ අධි මාත්‍රාවලට සමානයි..මේ ධුලක අමු අහාරයට ගැනීමට සකස් කිරීමේදීවත් විනාශ වෙන්නේ නැහැ..ඒ නිසා තමයි අමු කෑවාට පස්සේ කන අයට අමු කැවෙන්නේ ..

ලංකාවේදී මෑතකදී අමු දැක නැතත් ඉන්දියාව සහ ඉතියෝපියාව වැනි අප්‍රිකා රටවල අමු අදටත් ජනප්‍රිය ආහාරයක්. ඒ වගේම දැන්නම් අමු වගාවට දිලිර නාශක එකතු කරනවලු ”අමු කැවෙන්නේ” නැති වෙන්න..

වවා ගැනීම පහසු වුනාට අමු අස්වැන්න ගෙට ගෙනාවට ඒවා කන්න ගන්න එක හිතන තරම් ලේසි නැහැලු.. අමු ඇටයෙ සහල් ඇටයට පිටින් පොතු හතක් තියෙනවලු . අමු වලට අලු මිශ්‍ර කරලා වංගෙඩියේ දාගෙන සෑහෙන වෙලාවක් කොටන්න ඕනලු සහල් ගන්න. වේගයෙන් කෙටුවොත් අමු ඇට වංගෙඩියෙන් පිටට විසිවෙන නිසා ප්‍රවේසමෙන් කරන්න ඕන වැඩක්ලු.

මුල් කාලයේ ”අමු කැවිල්ලට” හේතුව ලෙස කවුරුත් සැක කරලා තියෙන්නේ අමු පොත්තේ ඇති ඖෂධිය බලවේගයක් ලෙස..

සහල් මෙනේරි වැනි ධාන්‍ය අඩු කාලවලදී අමු ආහාර වේලට එකතු වුනේ අද කුරක්කන් හෝ බත් ආහාරයට ගන්න විධියට.

අමු බත් හෝ කිරිබත් ලෙස පිසින්න පුළුවන්..පිරිසිඳු කර පිස ගත අමු හිම මෙන් සුදු පාටයි.. මෘදුයි … පැණිත් එක්ක ඕනතරමක් කන්න පුලුවන්. ඕනෑම කිරිබතක් කෑවම එන නිදිමතට අමතරව අමු කිරි බත් ඕනාවට වඩා කෑවම ලබූ කිරිබත් කෑව නරියට වෙන දේත් වෙනවලු.. ඒ නිසා රාජකාරි සඳහා යන දවසක නම් අමතරව පොල් මුඩ්ඩක් ගෙන යන්න අමතක කරන්න එපා.

මිට අමතරව අමු පිටි වලින් රොටි, පිට්ටු වැනි උදෑසන ආහාර, තලප වැනි දවල් ආහාරත්, නව තාලයට බැදපු එළවලු බත් ආකාරයට හෝ අතුරුපස ලෙස සව් /රුලං මෙන් සකසා ගන්නත් පුළුවන්.

අදටත් ඉන්දියාවේ ආගමික උත්සව වලදී අමු කිරිබත වරදින්නේ නැහැ. ඊට අමතරව ඔවුන් අමු පිටි වලින් ඉඩ්ලි තෝසේ වැනි ප්‍රධාන ආහාරත් මුරුක්කු සහ වෙනත් රස කැවිලිත් හදනවා.

බටහිර රටවල සෞක්‍යමත් ආහාරයක් ලෙස නම දිනා ඇති ”කුස්කුස්” (couscous) වලට ඇති තැන එදා අපේ රටේ ලැබුනේ ඒ හා සමාන ධාන්‍යයක් වන අමු වලට.

ඒවා එසේ වුවත් බොහෝ ලෙඩ රෝග වලටත් මේ අමු කියන්නේ හැංගිච්ච වටිනා අවුසදයක් මල බද්දය නැතිකිරීමට භාවිතා කරන්නට හැකි අපූරැ ඇවුසදයක් බඩවැල් පිලිකා, බගන්දරා, අර්ෂස් රෝගවලදී අමු භාවිතාකිරීමෙන් විවිද බේත්වර්ග සාදාගන්නවා

රැධිරයේ සීනි මට්ටම පාලනය කිරිම සදහා යොදා ගතහැකී , ඒ වාගේම කොලොස්රෝල් පාලනයට අමු වලින් කෙරෙන්නේ සුවිශේෂී මෙහෙයක්

අපේ ශරීරයේ යකඩ උනතාවයටත් අමු වලින් අවුසද සෑදිය හැකී විශේෂයෙන් ඉපැරනි හෙළ වෙද වට්ටෝරැවල කාන්තා රෝග සමනය සදහා අමු යොදාගෙන තියනවා ලාකාවේ වැඩිය භාවිතා නොවුනත් ඉන්දියාවේ නම් අමුවලින් විවිධ කෑම වර්ගත් සාදනවා අමු පිටි භාවිතයෙන් රොටී, මුරැක්කු, වඩේ, බත්, රස කැවිලිත් මේ අමුවලින් සාදාගතහැකී හැබැයි ඉතින් අර අමුවල තියනා අමුතුම තත්වය ගැන අවබෝධයෙන් තමා ඔවුන් ඒවා කරන්නේ

ඇත්තටම මේ අමු කැවුනාම ඇතිවන්නාවූ ඔය පිස්සු නැත්නම් විකාර රෑපි තත්වයටනම් බලපානවා කියන්නේ අමු ධාන්ය යේ පොත්තේ සෑදෙනවා යැයි සැලකෙනා මත්වීමේ අවුෂදීය ගතිය සහිත සංගටකයක් නිසාලු ඒ නිසායි ඒ තත්වය ඇතිවන්නේ විද්යායඥයින් සනාත කරගෙන ඇත්තේ නම් එසේයි ඒ පිළිබද ඇත්තේ තාමත් නොවිසදුනු කතාවක්

කොහේම උනත් අමු කියන්නේ සිවුශේෂි තෘණ වර්ගයක් එහි ඇති අවුසදීය ගුණය වගේම අර සදහන් කල අමුතුම දේ නිසා අමුගැන කතාකිරීම එදා සිටම සිදුඋනා

ඕනෑම හොඳ කෙනෙක් නොගැලපෙන ඇසුරින් විනාශ වීමට අමු කැවීම හොඳම උදාහරණයක්..

………..අන්තර්ජාලය ඇසුරෙනි……..

උපුටා ගැනීම:  දැනුම සොයන්න මේ පාරෙන් එන්න