පහත දැක්වෙන්නේ 1894 වසරේ දී ග්‍රීසියේ දී ගන්නා ලද වර්ණ ගැන්වූ ඡායාරූපයකි. මෙහි තිබෙන්නේ කලක් රෝම වැසියන්ගේ ගෞරවයටත් තවත් කලක ගැරහීමටත් ලක්වූ රෝම දෙවි කෙනෙක්ගේ පිළිමයකි. මෙම දෙවියා නමින් ‘ඇන්ටින්‍යුස්’ ලෙසින් හැදින්වේ.
දෙවි කෙනෙක් ලෙසින් හැදින්වුව ද මොහු දෙවි කෙනෙක් වීමට ප්‍රථම රෝම ශිෂ්ටාචාරයේ සිටි සාමාන්‍ය මනුෂ්‍යයෙකි. මොහුගේ කතාව කරලියට එන්නේ රෝමයේ පාලකයෙක්ව සිටි හේඩ්‍රියන් අධිරාජ්‍යයාගේ පෙම්වතා ලෙසිනු යි. දෙදෙනාගේ මෙම පෙම් සබදතාව අවසන් වන්නේ ඇන්ටින්‍යුස් නයිල් ගඟේ ගිලී මරණයට පත් වීමෙනු යි. ඔහු එසේ ගිලුනේ ඇයි දැයි හරිහැටි සඳහනක් නැතත් ඔහුට අධිරාජ්‍යයා සමඟ තිබූ සම්බන්ධයට අකුල් හෙලූ බොහෝ දෙනා එකල සිටි නිසා මෙය ඝාතනයක් බවටත් සැක පහල වේ.
තම පෙම්වතාගේ මරණය පිළිබඳ පුවත දැනගත් පසු හේඩ්‍රියන් අධිරාජ්‍යා ශෝක වූ ආකාරය වෙනත් කිසිදු රෝම අධිරාජ්‍යයෙක් තම හිතවතුන් මිය ගිය පසු ශෝක වූ ආකාරයට දෙවෙනි නොවන බවට ඉතිහාස පොත පතේ ලියැවී තිබේ. හේඩ්‍රියන් අධිරාජ්‍යයා තම පෙම්වතාගේ පිළිම නිර්මාණය කර රෝමය පුරා දේවස්ථාන කරා යැව්වේ සැමටම තම පෙම්වතා ගැන කීමට යි. හේඩ්‍රියන්ට ඇන්ටින්‍යුස් කෙරේ වූ ආශාව හංගාගෙන සිටීමට අවශ්‍ය වූයේ නැහැ.
හේඩ්‍රියන් එතනින් නවතින්නේ නැත. තම පෙම්වතා මියගිය ඊජිප්තුවේ ඔහුගේ නමින් නගරයක් ද තනවයි. එය ‘ඇන්ටිනෝපොලිස්’ නමින් හැඳින්වෙන අතර රෝම අධිරාජ්‍යයෙක් ඊජිප්තුවේ තැනූ එකම නගරය මෙය යි. පුදුමය දනවන කරුණ නම් ඇන්ටින්‍යුස් නම් තරුණයාට රෝමයේ බොහෝ දෙනා ආදරය හා ගෞරව කිරීම යි. එහි ප්‍රථිපලයක් ලෙසට මොහු රෝම දෙවි කෙනෙක් බවට කලක් ගත වන විට පත් විය. හේඩ්‍රියන් අධිරාජ්‍යයා තම පෙම්වතාගේ පිළිම තනා රෝමය පුරා යැව්වේ තම පෙම්වතාව රෝමයේ මිනිසුන් දෙවි කෙනෙක් ලෙසින් ගෞරව කරනු දැකීමේ ආශාවක් ද නිසාවෙනි.
කලක් ගත වන විට රෝමය පුරා ක්‍රිස්තියානි ආගම පැතිරෙත් ම ඔවුහු පේගන් ඇදහිලි (ක්‍රිස්තියානි නොවන ඇදහිලි) අතුගා දැමීමේ අරමුණින් එම ඇදහිලි වලට අදාල දේවස්ථාන හා පිළිම විනාශ කරන්නට පටන් ගත්තෝ ය. ඔවුන්ට හේන්ඩ්‍රියන් අධිරාජ්‍යයා විසින් නිමවන ලද තම පෙම්වතාගේ අගනා පිළිමයත් හමුවිය. ඇන්ටින්‍යුස් මේ වන විට රෝමවරුන්ට දෙවි කෙනෙක් වී හමාර යි. ඒ හේතුවෙන් කැරලි කරුවෝ මෙම පිළිමයේ අත් දෙක කපා දමයි.
නමුත් ඇන්ටින්‍යුස්ගේ බැතිමත්හු එම පිළිමය සම්පූර්ණයෙන් විනාශ වන්නට නොදී ආරක්ෂා කර ගැනීමට පොළොව යට විශාල වලක් හාර වළලයි. අදට මෙම පිළිමයට වයස එක්දාස් නමසියයකට ආසන්න වන අතර 1894 දී ගවේෂකයෝ එම පිළිමය සොයා ගත් අවස්ථාව යි පහත දැක්වෙන්නේ.
ආදරය ගැන ඔබට මට විවිධ මතිමතාන්තර තිබෙනවාට සැක නැත. නමුත් වසර එක්දහස් නමසියයකට එපිට සිටි පුද්ගලයෙක්ගේ දැඩි ආදරයක් මෙම පිළිමයෙන් කියාපාන බවට ඔබට අවංකව ප්‍රථික්ෂේප කිරීමට නොහැකියි.
උපුටා ගැනීම:~ ඩියෝන් මිතිල ප්‍රනාන්දු ~