සමාජ මාධ්‍ය භාවිතයේ දී නිතර ම නෙත ගැටෙන්නකි, මීම්ස්. මීම්ස් පිළිබඳ අධ්‍යයනයක යෙදුණු පිරිසක් අන්තර්ජාලයේ තිබූ මීම්ස් මිලියන 160ක සංඛ්‍යාවක් ඔස්සේ කළ අධ්‍යයනයක් ගැන www.vice.com වෙබ් අඩවියේ දකින්නට ලැබිණි. එහෙයින් දිනකට දහස් සංඛ්‍යාත මීම්ස් ප්‍රමාණයක් අන්තර්ජාලය වෙත මුදාහැරෙනු ඇතැයි සිතිය හැක. කොයි කාටත් විනෝදය සපයන මීම්ස් අපගේ අවධානය දිනාගන්නේ නිරායාසයෙනි. උදාසීන ගතියක් දැනුණ විටක දී, නොසතුටින් සිටින විටක දී, ඒකාකාරී වැඩ කටයුත්තකින් මදකට මිදෙනු පිණිස මීම් එකක් වෙත නෙත් යොමන්නට අප යොමුවන්නේ එහෙයිනි.
පෙර ලිපියේ දී අප ඔබට පැවසූ පරිදි මීම්ස්වල හාස්‍යජනක භාවය ඒවායේ පොදු ලක්ෂණය වැනි ය. මේ අපූරු දෘෂ්‍යමය, ඇතැම්විට දෘෂ්‍යමය සේ ම ශ්‍රව්‍යමය මීම් කලාව ජනනය වන ආකාරය (creating process) සිත් ගන්නා සුළු ය; විවිධාකාර ය; නිර්මාණශීලී ය. කොටින් ම කිවතොත් මීම්ස් හදන්නන් ඔිනෑම සිදුවීමක් අළලා මීම් එකක් සෑදීමට සමත්කම් දක්වති. පසුගිය මාර්තුවේ දී සූවස් ඇළෙහි නැවක් සිර වීමේ සිද්ධිය අළලා සෑදුණු මීම්ස් මීට කදිම උදාහරණයකි. ප්‍රසිද්ධ චරිතයක් කතාවක් පැවැත්වීමේ දී වචනයක් වැරදියට උච්චාරණය කළ ද එය වුව මීම් එකකට මග පෑදිය හැකි ය.
මීම්ස්වල තවත් විශේෂත්වයක් නම් එයට සිදු කළ හැකි සමාජයීය බලපෑම යි. ඇතැම්විට ජනාධිපතිවරණවල දී පවා ජනමතයට මහත් බලපෑමක් ඉතාමත් පහසුවෙන් සිදු කිරීමට මෙම මීම්ස්වලට හැකි වී තිබේ. ඇතැම්විට එම මීම්ස් සාදන පුද්ගලයන් පවා එබන්දක් බලාපොරොත්තු නොවුව ද ඔවුන්ගේ නිර්මාණය සමාජයේ මහත් කතාබහකට තුඩු දෙන දෙයක් බවට පත් විය හැකි ය. ඇතැම්විට සමාජයීය ප්‍රශ්න පිළිබඳ මහජනතාවගේ අවධානය යොමු කරලීමට මේවා හේතු විය හැකි ය. මෙය උපමාවකින් දැක්වුවහොත් අදහසකින් මීම් එකක් නිර්මාණය වීම, ජානයකින් සිරුරේ කායික ලක්ෂණයක් තීරණය වීම වැනි ය. ඒ අදහස සමාජගත වන්නේ මීම් එකක් වශයෙනි. එම අදහස පවතින සමාජ වාතාවරණය පිළිබඳ ව පුද්ගලික අදහසක් හෝ සමූහයක අදහසක් එසේත් නොමැති නම් බහුතරයක මතය විය හැකි ය. උදාහරණයක් ලෙස මේ දිනවල උසස්පෙළ විභාග ප්‍රතිඵල ගැන මීම්ස් පෙන්වා දිය හැක. පසුගිය ලිපියේ දී අප පැවසූ පරිදි රිචඩ් ඩෝකින්ස් විසින් Gene යන වචනයට සමාන ම වචනයක් මේ සංසිද්ධිය අළලා ව්‍යවහාර කිරීමේ අවශ්‍යතාවය මතු කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස Meme යන වචනය බිහි වී ඇත.
බොහෝ විට මීම් එකක් සමාජයේ ප්‍රධාන මාධ්‍ය ධාරා (Mainstreams) තුළ උඩට මතු වී, එය වෙත මිනිසුන්ගේ අවධානය රඳවා තබා ගන්නා කාලය අන්තර්ජාලයේ සහ සමාජ මාධ්‍ය තුළ තොරතුරු යාවත්කාලීන වීමේ වේගයත් සමග අද වන විට බෙහෙවින් සීමා වී ඇත. එනම් ඇතැම් මීම්ස් ඒවා නිර්මාණය වූ දිනවල දී පමණක් සැමගේ ම කතාබහට ලක් ව සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ සංසරණය වීමට (viral) ලක් වී ටික දිනකින් ඒ ගැන කිසිදු කතාබහක් නොමැති වී ඒ වෙනුවට තවත් අලුත් ම මීම් එකක් කරළියට පැමිණ තිබිය හැකි ය.
මීම්ස්වල භාෂාව ගැන ද යමක් කිව යුතු ම ය. මීම්ස්වල දී යොදන භාෂාවට සීමා මායිම් නැත. වියරණ පිළිබඳ ව සහ අක්ෂර වින්‍යාසයන් පිළිබඳ ව මීම්ස්වල නිර්මාණකරුවන් ඇතැම්විට හිතාමතා ම නොසලකා හරින අවස්ථා ඇත. ඒ මහහැරීම තුළින් ම හාස්‍යය උපදවීම ඔවුන්ගේ අරමුණ යි. උදාහරණයක් ලෙස: ‘It’s my birthday. Can I have a cheeseburger?’ යන වාක්‍යය, සුරතලයට ඇති කරන පූසෙකුගේ කෝණයෙන් බලමින් සෑදූ මීම් එකක දී, ‘IZ MA BIRTDAY. CAN HAS CHEEZBERGER?’ ලෙසින් උපන්දින සාදයක දී පළදින තොප්පියක් හිස ලා ගත් පූසෙකුගේ රුවක් සමග මීම් එක මත ලියැවී තිබිය හැකි ය. මෙය හිතාමතා ම සිදුකරන්නකි. එය හාස්‍යය දැනවීමේ පරම අරමුණින් සිදු වන්නක් ලෙස නැවතත් සිහි කටයුතු ය. ප්‍රසිද්ධ ගීතවල වචන වරද්දා මීම්ස්වල සඳහන් කිරීම හෝ ඒවායේ වචන වෙනස් කර සඳහන් කිරීම ද මෙම අරමුණින් සිදුවන්නකි.
මීම්ස්වලින් එකිනෙකා අතර අදහස් සන්නිවේදනය කරගැනීම, සිතේ ඇති දැවෙන ප්‍රශ්නයක් සමාජය වෙත කියා පෑම දැන් සුලබ ව සිදුවන්නකි. හිතමිතුරන් සිය වට්ස්අප් ස්ටේටස් (WhatsApp status) හරහා ඔවුන්ගේ රුචි-අරුචිකම්, ප්‍රසාදය-අප්‍රසාදය ප්‍රකාශ කිරීමේ අටියෙන් ම ප්‍රදර්ශනය කරන මීම්ස් ඔබත් දැක ඇතිවාට සැක නැත. ව්‍යාපාර ප්‍රචලිත කර ගැනීම වෙනුවෙන් ද මීම්ස් භාවිත කරන අවස්ථා ඇත.
මීම්ස් හරහා ජන ව්‍යවහාරයන්ට සිදුවන බලපෑම සුළුපටු නැත. මීට හොඳ ම උදාහරණය ‘චීම්ස්’ යනුවෙන් අප හඳුන්වන සුනඛයෙකුගේ රුව සහිත මීම්ස් ය. එම මීම්ස්වල සිංහලෙන් චචන යෙදීමේ දී ඒ වචනවල මැදට ‘ම්’ යන්න නොවරදවා ම යොදා තිබීම දැක ගත හැකි ය. උදාහරණයක් වශයෙන් ‘අනේ මට යන්න දෙන්න’ යන වාක්‍යය, චීම්ස් සුනඛයාගේ මුවින් පිටවෙන්නේ ‘අම්නේ මට යම්න දෙම්න’ යනුවෙනි. එදිනෙදා කතාබහ කරද්දී පවා මෙලෙසින් වචන “ම්” යන්නක් මැදට යොදා වෙනස් කර කතා කිරීම ඇතැම්හු සිරිතක් වශයෙන් සිදු කරති. මීම්ස්වල බලපෑම සුළුපටු නැති බව මොනවට පැහැදිලි වනු ඇත. මීම්ස් යනු කලාවකි, විනෝදයකි, රසෝඝයකි!
උපුටා ගැනීම: