පැස්බර බිත්තරයක කොටා සාදා ඇති ලෝක ගෝලයක් සිතියම් විශේෂඥයන්ගේ අවධානයට ලක්ව ඇති අතර එහි අකුරු ලියා ඇත්තේ ලතින් භාෂාවෙන්‍ ය. 15 වැනි සියවසේ මුල අවධියේ ලෝකය පැවති ආකාරය මෙහි ඇති සිතියම්වලින් පිළිබිඹු වෙනවා.
මෙහි රටවල් ලකුණු කර ඇත්තේ කි‍්‍රස්ටෝපර් කොලම්බස් වැනි දේශගවේෂකයන් නව ලෝකය සොයා ගිය ගමන්වලදී ලබා ගත් තොරතුරු අනුව බව මේ සිතියම් නිරීක්ෂණය කිරීමේ දී පෙනී ගොස් තියෙනවා.
මෙය පරීක්ෂා කළ සිතියම් ලේඛන විශේෂඥයකු කීවේ මෙය ඉතාලියේ ෆ්ලොරන්ස් නුවර තැනූ එකක් යැයි සිතිය හැකි බවයි. ඉතා සියුම් ලෙස කපා ඇති කැටයම්වලට අනුව මෙය ලියනාඩෝ ඩා වින්චිගේ වැඩපොළ එකක් විය හැකි යැයි ඔවුන් අනුමාන කරනවා.
ජම්බෝල ගෙඩියක් තරම් වන මෙම ලෝක ගෝලය නිර්මාණය කර ඇත්තේ පැස්බර බිත්තර දෙකක යටි අර්ධ දෙකක් එකට බද්ධ කරමිනුයි. ලෝක ගෝලයේ නියම ගෝලාකාර හැඩය රැක ගෙන ඇත්තේ ඒ ආකාරයටයි.
මේ ලෝක ගෝලය හමුවන තෙක් නව ලෝකයේ සිතියම දැක්වෙන පැරණිම ලෝක ගෝලය වූයේ ‘ලිනෝ ග්ලෝබ්’ (Lenox Globe) ලෙස හැඳින්වෙන ගෝලයයි. එය තැන්පත් කර ඇත්තේ නිව්යෝක් මහජන පුස්තකාලයේයි. බිත්තර යොදා කළ ලෝක ගෝල අතරින් පැරණිතම එක ලෙස මෙය හැඳින්විය හැකි යැයි වොෂින්ටන් සිතියම් සංගමයේ (The Washington Map Society) නිල සඟරාව වූ ‘ද පෝටෝලාන්’ (The Portolan) හි පළ කළ අධ්‍යයන වාර්තාවකින් කියැවෙනවා.
මෙම ලෝක ගෝලයේ නැව්, රකුසන්, මුහුදු රැලි ආදිය චිත‍්‍රණය කර තියෙනවා. ඒ අතර අතරමං සේලරුවකුගේ චිත‍්‍රයකුත් තියෙනවා. ස්ථාන නාම 71ක් ලකුණු කර ඇති අතර එහි ‘මකරුන්ගේ දේශය යනුවෙන් සටහනක් ද වෙනවා. ජපානය, බ‍්‍රසීලය ආදියත් සටහන් කර තියෙනවා.
ඒ ඒ රටවල සිතියම් විශේෂඥයන් සඳහන් කළේ ජපානය, බ‍්‍රසීලය ඇතුළු ඔවුන්ගේ රටවල් ලකුණු කර ඇති පැරණිතම ලෝක ගෝලය මෙය බවයි.
‘ද පෝටෝලාන්’ සංස්කාරක ටොම් සෑන්ඩර් ද මේ ලෝක ගෝලය පරීක්ෂාවට ලක් කළ අතර ඔහු සංගමයේ නිල ජර්නලයට විශේෂ ලිපියක් ලියමින් මෙය ඉතාමත් වැදගත් සොයා ගැනීමක් බවත් වසරක් තිස්සේ කළ විද්‍යාත්මක පරීක්ෂණවලින් පසු මෙහි පැරණි බව සනාථ බවත් සඳහන් කර තියෙනවා.
මේ ලෝක ගෝලය මුලින්ම ප‍්‍රදර්ශනය කෙරුණේ 2012 දී ලන්ඩනයේ පැවති ජාත්‍යන්තර සිතියම් දැක්මකදියි. එය එහි දී මිලට ගත් තැනැත්තාට එම ප‍්‍රදර්ශනයට ලෝක ගෝලය ගෙනා අලෙවිකරු කියා ඇත්තේ යුරෝපයේ වැදගත් කෞතුක භාණ්ඩ එකතුවකින් තමන්ට එය ලැබුණු බවයි.
මුලදී මේ ගැන සැකයෙන් තමයි, බලා ඇත්තේ. මෙහි ආරම්භක ඉතිහාස මූලය, දිනය, භූගෝලය, පැවැත්ම ආදිය ගැන සැකයට භාජනය වුණා. මෙවැන්නක් ගැන මීට පෙර කොතැකවත් සඳහන් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසයි මෙය ඉතාමත් දුර්ලභ සොයා ගැනීමක් ලෙස හඳුන්වන්නේ.
මේ ලෝක ගෝලය සිතියම් විද්‍යාත්මක පරීක්ෂණයකට ලක් කළා, පරිගණකය යොදා ගෙන. කාබන් දින නිර්ණ පරීක්ෂණයක් කළා. මෙහි අවතල රේඛාවලට යෙදු තීන්ත ගැන පරීක්ෂාවක් කළා. ඒ හැරෙන්නට භූගෝල විද්‍යාත්මකව, සිතියම් ලේඛන විද්‍යාත්මකව, ඓතිහාසිකව විවිධ පරීක්ෂණ ගණනාවක් කරනු ලැබුවා. මේ පරීක්ෂණ සඳහා විවිධ විශේෂඥයන් 100කට වැඩි පිරිසක් සහභාගිවී තියෙනවා
උපුටා ගැනීම: රාම් වණා