අයිස් ඒජ් චිත්‍රපටය තුල අමතක නොවන චරිතයක් තමයි ස්ක්‍රැට්. චිත්‍රපටයට අනුවනම් මහද්වීප ප්ලාවිතය, ග්ලැසියර් දියවීම ආදී කාරණා වලට බලපාන්නෙ ස්ක්‍රැට්ගෙ ක්‍රියාකාරකම්. ස්ක්‍රැට්ව නිර්මාණය වු පසුබිම සලකා බලද්දි අයිස් ඒජ් පලමු චිත්‍රපටය බිහිවන විට ස්ක්‍රැට් සිත්තරුන්ගෙ හුදෙක් මනඃකල්පිත නිර්මාණයක් ලෙස තමයි එලිදකින්නෙ. චිත්‍රපටයට අනුව ස්ක්‍රැට් “සේබර් ටූත් ලේනෙක්”. ඉතාමත් දිගුව වැඩෙන උඩුහනුවෙ රදනක දත් යුවල තමයි කැපී පෙනෙන ලක්ෂණය. මේ සේබර්ටුත් ලක්ෂණය ප්ලයස්ටොසීන යුගයේ ජීවත් වු සත්ව විශේෂ බොහෝමයකට පවතිනවා. උදාහරණයකට අයිස් ඒජ් චිත්‍රපටය තුල සිටින ඩියේගෝ සේබර්ටුත් කොටියෙක්. ඩියේගෝ නිර්මාණය වෙන්නෙ සත්‍ය සත්වයෙකු පදනම් කරගෙන නමුත් ඒ වනවිට ස්ක්‍රැට් මනඃකල්පිතයි.
2005 වර්ශයේදි ආර්ජින්ටිනාවෙන් ෆොසිල විද්‍යාඤයන්ට කුඩා ක්ශිරපායියෙකුට අයත් කපාලයක ෆොසිලයක් ලැබෙනවා. මේ නව සත්ව විශේෂයට විද්‍යාත්මක නම දෙන්නෙ ක්රෝනෝපියො ඩෙන්ටියාකියුටස් (Cronopio dentiacutus) ලෙස. මේ කුඩා සත්වයාගෙ තියෙන විශේෂත්වය තමයි ඩයිනෝසරයන් ජීවත්වු ක්‍රිටැසියස් යුගයේ ජීවත් වු ක්ශිරපායි සත්වයෙකු වීම. සාමාන්‍යයෙන් එතරම් පැරණි කුඩා ක්ශිරපායින්ගෙ ෆොසිල සාධක අති දුර්ලභයි. ක්ශිරපායින් ට්‍රියැසික් යුගයෙදි මුලින්ම කරලියට පැමිණියත් ක්‍රිටැසියස් මහා නශ්ඨවීම සිදුවනතෙක්ම ඉතාමත් කුලෑටි ජීවිත තමයි ගත කරෙ. ලේනුන්, මීයන් තරම් කුඩා ක්ශිරපායි කුල සහ විශේෂ බොහෝ ගනනක් ක්‍රිටැසියස් යුගයෙදි හමුවෙනවා.
ඩෙන්ටියාකියුටස් විශේෂයේ සම්පූර්ණ කපාලයක් ලැබීම නිසා පරිණාමයේ හිඩැස් පවතින ක්‍රිටැසියස් ක්ශිරපායි කතාන්දරයෙ හිස්තැන් පිරවීමට ෆොසිල විද්‍යඤයන්ට අවස්ථාව ලැබුනා. මනඃකල්පිත ස්ක්‍රැට් නැමැති චිත්‍රපට චරිතයට සර්වසම සේබර් ටූත්, එහෙම නැත්තන් දිගු රදනක යුවලක් සහිත ලේනෙක් වැනි සත්වයෙක් වසර මිලියන 60 කට පමණ එපිටින් මිහිතලය මත වාසය කල බව දැන් අපි දන්නවා.
පහතින් තියෙන්නෙ ස්ක්‍රැට් සහ ඩෙන්ටියාකියුටස්ගෙ ප්‍රතිනිර්මාණ සහ කපාලයෙ ෆොසිලය.
උපුටා ගැනීම : Salinda Srinath