සාස් වසන්ගතය එක්ක චීනුන් කොරෝනා වයිරස ගැන උනන්දු වෙනවා. වයිරල් ඉන්ෆෙක්ශන් ගැනම අධ්‍යනය කරන්න 1950 දශකයේ වූහාන් වල හදාපු ලැබ් එකක් භාවිතා කරනවා.
සාස් වසන්ගතයට වසර කීහිපයකට පස්සෙ ඕලන්ද වයිරස වේදියෙක් පර්‍යේශණයක් කරනවා ඇනිමල් පැසේජ් හෙවත් සතුන්ගෙන් හුවමාරු වන ක්‍රමවේදය ගැන. එයා එක සතකුගෙ ඉන්ෆ්ලුවන්සා වයිරසයක් වෙන සතෙකුට ඉන්ජෙක්ට් කරනවා. ඒකෙන් දෙවැනි සතා ලෙඩ වුනත් ඒ වර්ගයේ අනිත් උන්ට බෝ වෙන්නෙ නෑ. ඒ පාර එයා කරන්නෙ ඒ ලෙඩ කළ සතාගෙ වයිරසෙන් අරගෙන ඒ ජාතියෙ තව එකෙකුට ඉන්ජෙක්ට් කරනවා. ඔහොම දෙවෙනි එකාගෙන් තුන්වෙනි එකෙකුට ආදි ලෙස සත්තු කීපෙකට ගියාම, එකපාරට අර වයිරසේ කලින් එකිනෙකා අතර බෝ නොවුන, සතුන්ට බෝවෙන්න ගන්නවා.
මෙතන පොයින්ට් එකනම්, වයිරසය කිසියම් සතෙකුගෙ ඇගට ගියාම එයාගෙ අලුත් ප්‍රභේද හැදෙන්න පුලුවන්. ඒවයින් මේ අලුත් සතාට වඩාත් ගැලපෙන එව්ව සර්වයිව් වෙන චාන්ස් වැඩියි. ඉතින් අපිට ලෙඩ වෙලා සුව වෙන කාලෙ වයිරසේට පරම්පරා ගානක් තිස්සෙ පරිණාමය වෙන්න පුලුවන්. අවසානෙ මේ හුවමාරු ක්‍රමය මගින් කිසියම් සතෙකුගෙ ලෙඩක් වෙන සතෙකුගෙ ලෙඩක් බවට පත්වෙන්න පුලුවන්.
මේ පරික්ශණය ගැන සමාජය බය වෙනවා. පරික්ශණය අහින්සක වගේ පෙනුනට ඒකෙන් හදන්නෙ අලුත් වයිරසයක්. ඊට පස්සේ වයිරස් ගැන පර්‍යේශණ වැඩි කරන්නත් ලොකු උනන්දුවක් එනවා. මේ නිසාම ලොව පුරා බයෝ සෙකියුරිටි ලෙවල් 4 ලැබ්ස් හදනවා. ප්‍රංශ ආධාර එක්ක චීනයේ වූහාන් වලත් ලැබ් එකත් හදනවා. වූහාන් ලැබ් එක ඇමරිකාවෙ ගැල්වෙස්ටන් ලැබ් එකත් එක්ක සහයෝගෙන් පරයේශණ කරගෙන යනවා.
වූහාන් ලැබ් එක මූලික අවධානය දෙන එක ෆීල්ඩ් එකක් තමා වවුල් වයිරසය. වූහන් වල තමා ලෝකෙ ලොකුම සහ වැඩිම විවිධත්වයක් සහිත වවුල් කොරෝනා වයිරස එකතුව තියෙන්නෙ. ශි ශෙන්ලි කියන පර්‍යේශිකාව ඒ සබ්ජෙක්ට් එකේ කෙළ පැමිණි කෙනෙක්. ශි ට ෆීල්ඩ් එකේ අය කියන්නෙ බැට් වුමන් කියලා. ශි ගේ යුනිට් එක තියෙන්නෙ වූහාන් ලැබ් එකේ දැන් ශි ඒකෙ ඩිපියුටි ඩිරෙක්ටර්.
ශි චීනයේ සහ ඔස්ට්‍රෙලියාවෙ [සමහරවිට තව තැන්වල] වවුල් ගුහාවල අවදානම් ගමන් ගිහින් වවුලන්ගෙ රුධිර හෝ බැහැර ද්‍රව්‍ය වලින් කොරෝනා වයිරස එකතු කරනවා.
ඉතින් හැමෝම දන්නා පරිදි 2019 අග හරියෙ වූහාන් වල කොරොනා වයිරසයක් පැතිරෙනවා. ඒකට හේතුව ලෙස මුලින්ම දෙන්නෙ වූහාන් වල වෙට් මාකට් එක. කොරෝනා වයිරසය වවුලගෙන් වෙන සතෙක්ට ඇවිත් ඒ සතාගෙන් මිනිහට ඇවිත් තියෙනවා කියලා තමා කියන්නේ.
ප්‍රශ්නය තමයි වයිරසේ වෙට් මාකට් එකෙන්ම ආපු එකක්ද? මොකද ලෝකෙ ලොකුම වවුල් වයිරස් කලෙක්ශන් එක තිබුනේ වුහාන් වල. ඒ කියන්නේ වෛරස් එක ලික් වුණාද?
සාමාන්‍ය වවුලන්ගේ ශරීරය තුල මේ වවුල් වෛරස් එක තියෙනවා. ලෝකයම වවුලන් හරහා මේ වෛරස් එකට බෙහෙත් හොයන්න ඕන නිසා වෛරස් එක අධ්‍යනය කරනවා.
එත් වූහාන් වලින් ලෝකෙටම ආපු covid 19 තරම් කිසිම වයිරසයක් මේ වයිරසයට 96% ට වඩා සමාන වෙන්නේ නැතිබව ලෝකයේම ඉන්න වෛරස් විද්වතුන්ට තේරිලා තියෙන්නේ. එතකොට සත්ව හුවමාරු ක්‍රමය යටතේ වූහාන් ලැබ් එකේ මේ වයිරසේ වැඩි දියුණු කළාද? දැනට පවතින තාක්ශණය අනුව මේක වෙන්න බෑ. මොකද 4% කියන්නෙ ලොකු වෙනසක්. මෙතෙක් කල සතුන්ගෙන් හුවමාරු වන ක්‍රමවේදය හරහා එච්චර වෙනසක් වෙලා නෑ.
ඒ විතරක් නෙවේ. බොහෝ විද්වතුන් ශි ශෙන්ලි එක්ක හිටගන්නවා. ශි කියන්නෙ හොරෙක් මිලිටරි කාරයෙක් හෝ රහස් ඒජන්තයෙක් නෙවේ. ලොව පුරා විද්වතුන් එක්ක ගනුදෙනු කරන කීර්තිමත් වයිරස්වේදිනියක්. චීනය තුලත් සාමාන්‍ය මිනිස්සු ශි ගැන ප්‍රශ්න කරනවා. එක්තරා චීන වෛද්‍යවරියක් ශි ට චෝදනා කලාම ශි එයාගෙ ජිවිතේ මත දිවුරනවා එයාගෙ ලැබ් එකෙන් ලීක් වෙලා නෑ කියල. ලෝකෙම බොහෝ විද්වතුන් ශි එක්ක ඉන්නේ.
ඒ වගේම චීනෙ ලැබ් [සාමාන්‍ය එව්ව] ගැන කලක සිට චෝදනා තියෙනවා. ඒවයෙ පරික්ෂණ වලට ගන්න සතුන් සම්මත ක්‍රමයට ආදාහනය කරන්නෙ නෑ කියලා. උන්ව නොනිසි ලෙස බැහැර කළ බවට චෝදනා තියෙනවා. එසේම උන්ව පාට් ටයිම් පොකට් මනි වලට වෙට් මාකට්, ඕ යෙස් වෙට් මාකට් වලට දුන්න කියල කතන්දර තියෙනවා. එහෙම කරල යුවාන් මිලියන ගානක් හෙව්ව එක පර්‍යේශකයෙකු අල්ලල හිරේ දැම්ම කියනවා. මේව සෝස් නැති කතා. ඒත් වූහාන් ලැබ් එකේ වවුලෙක් හෝ වෙනත් සතෙක් මීටර තුන් හාරසියක් එහා තියෙන වෙට් මාකට් එකේ කෙළවර වෙන එක සම්පුර්ණයෙන්ම අහක දාන්න බෑ.
2020 පෙබරවාරියෙ චීන බලදාරින් “ලැබ් වල සතුන් බැහැර කිරීමේ නිසි සම්මුති” ඇතුලත් ලියවිල්ලක් ලැබ්ස් වලට එවලා තියෙනවා. ඊට අමතරව කෝවිඩ් 19 එන කාලෙම කිසියම් චීන පර්‍යේශකයෙක් ලැබ් වල බැහැර කිරීමේ ගැටලු ගැන පර්‍යේශණ පත්‍රිකාවක් නිකුත් කරලා පස්සෙ ඒක වැරදි දත්ත මත පදනම් වූ බව කියමින් ඉවත් කරගෙන තියෙනවා.
ඊ ගාව ප්‍රශ්නෙ මේක වෙට් මාකට් එකට යම් තාක් දුරකටවත් සම්බන්ද ද? එහෙමත් නැතුව කෙලිම්ම වූහාන් ලැබ් එකෙන්ම ආවද?
ඔන්න ඔය ප්‍රශ්නෙ කොනක ඉන්නව හුවාන් යැන්ලින් කියන පෝස්ට්ග්‍රැඩ් පර්‍යේශිකාව. 2015 සිට එයා පෝස්ට්ග්‍රැඩ් කරන්නෙ වූහාන් ලැබ් එකේ බයෝ සිකියුරිටි ලෙවල් 4 කෑල්ලෙ. 2019 අගට වෙන්න හුවෑන් එක පාරටම අතුරුදහන් වෙනවා. හුවෑන් ට වෙච්ච දෙයක් තාම කවුරුත් දන්නෙ නෑ. ලැබ් එකෙන් හුවෑන්ට කෝවිඩ් 19 හැදිල මැරුණම එයාව රහසිගතව ආදාහනය කළ බවත්, එයාගෙන් කීප දෙනෙකුට වෛරස් එක ගිය බවත් සමහරු සැක කරනවා. ලැබ් එකෙන් කියන්නෙ හුවෑන් වෙන ප්‍රාන්තෙකට ගියා කියලා. චීනෙ ආන්ඩුවෙ ප්‍රකාශකයො පත්තර එහෙම හුවෑන් ඉන්නවා, එයා එක්ක කතා කළා කියල, එහෙමත් ප්‍රකාශ නිකුත් කරනවා. ඒත් හුවැන් තාම එලියට ඇවිත් මේ මන් ඉන්නෙ කියල කිව්වෙ නෑ.
2019 නොවැම්බර් වෙද්දි පැතිරුන, මේ ගැන දැනගෙන උන්නු ඩොක්ට ලී දෙසැම්බර් විසිගනන් වල කිව්වම ඔහුට හිරේ දානවා. කෝවිඩ් 19 ගැන කියන්න දෙසැම්බර් 31 වෙනකම් චීන්නු කල් ගත්තෙ ග්‍රවුන්ඩ් ක්ලියර් කරගන්න ඕනෙ නිසාද?
මේ වයිරසය ස්වාභාවිකව ම පරිණාමය වුණ එකක් කීයල හිතන්න මාර අමාරුවක් තියෙනවා.
අපි මීට බයානක වයිරස දැකල තියෙනව ඉබෝලා වගේ. ඒත් ඒ සියල්ල ස්වභාවය විසින් හදන්නෙ එක්තරා පරිසරේකට. මේක ලෝකෙ ඕනෙම කාලගුණයක දේශගුණයක පවතින, ඒ ඒ තැන් වල ඊට ආවේණික වේගයෙන් ඕනෙම තැනක පැතිරෙන, සෙල්සියස් 90 ගනන් වගෙ ඉතා ඉහළ උෂ්නත්ව වල, මිනිසුන්ගෙ ආමාශ කියන අතට වැටුනොත් පිලිස්සෙන තරම් ආම්ලික තැනක, ලෝහ ප්ලාස්ටික් මතුපිටවල, අප ද්‍රව්‍ය බැහෙර කල වතුරෙ පවා ඉන්නවා. වාතයේ පාවෙමින් දින ගණන් ඉන්නවා. එම වෛරස් වල මාරාන්තික, භයානක කම වගේම පැවැත්මේ හැකියාව covid 19 වලට වඩා වැඩියි.
කොවිඩ් 19 අනිත් වෛරස් වලට වඩා භයානකකම අඩුයි කියද්දිත් කොවිඩ් 19 වලට අද හොයාගන්න බෙහෙත් හෙට වෙද්දි යල් පනිනවා. ඒ වෛරස් එක වේගයෙන් නව ප්‍රබේද සෑදීම නිසා. බෙහෙත්වලින් ගහන්න බැරි තරම් මේ වෛරස් එක සංවර්ධනය කරලද… ? එහෙම නැත්තම් ස්වයං සංවර්ධනයක් තුලින් යන්න තරම් ප්‍රබල වෙන්න වෛරස් එක දියුනු කරලද…? කොහොම හරි මේ හැම ප්‍රශ්නයකටම උත්තර තියෙන්නේ බැට් වුමන් ගාව තමා..
උපුටා ගැනීම: රාම් වණා